საბერძნეთის მთავრობის გადაწყვეტილებით, უახლოეს წლებში საპენსიო ასაკი აღარ გაიზრდება. როგორც გაზეთი Kathimerini და ეკონომიკური გამოცემა OT.gr იუწყებიან, მოქმედი კანონით გათვალისწინებული ცვლილებები მინიმუმ 2028 წლამდე გადაიდება, ხოლო საბოლოოდ ზრდა, სავარაუდოდ, მხოლოდ 2030 წლიდან დაიწყება.

მთავრობის გადაწყვეტილება დაკავშირებულია სიცოცხლის ხანგრძლივობის სტატისტიკასთან: პანდემიის შემდეგ საბერძნეთში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა, ფაქტობრივად, არ შეცვლილა. სწორედ ეს მაჩვენებელი განსაზღვრავს საპენსიო ასაკის ზრდის შესაძლებლობას, რადგან საბერძნეთის კანონმდებლობით ის პირდაპირ არის მიბმული დემოგრაფიულ და სოციალური განვითარების ინდექსებზე: საბერძნეთის კანონმდებლობაში 2021 წლიდან გათვალისწინებულია საპენსიო ასაკის გაზრდის მექანიზმი, რომელიც პენსიაზე გასვლის დროის კორექტირებას სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგრძლივობიდან გამომდინარე მოახდენს.

დემოგრაფიული მაჩვენებლები – საპენსიო ასაკის ზრდის წინააღმდეგ

ბოლო მონაცემებით, საბერძნეთში ხანდაზმულთა წილი მოსახლეობაში თანდათან იზრდება, ხოლო შობადობა დაბალ დონეზე რჩება – დაახლოებით 1,5 ბავშვი ერთ ქალზე. ეს ტენდენცია, ექსპერტების შეფასებით, ქმნის სერიოზულ წნეხს სოციალური დაცვის სისტემაზე, თუმცა ამ დროისთვის არ მოითხოვს მკვეთრ ნაბიჯებს.

მოქმედი კანონის თანახმად, 2027 წლიდან საპენსიო ასაკი უნდა გადაიხედოს ყოველ სამ წელიწადში ერთხელ, დემოგრაფიული მდგომარეობის მიხედვით. თუმცა როგორც Kathimerini წერს, მთავრობის შიდა ანალიტიკური ჯგუფის ანგარიშები ცხადყოფს, რომ ზრდის საჭიროება ჯერ არ დგას. ამ მიზეზით, მოქმედი საპენსიო პარამეტრები მიმდინარე ათწლეულის ბოლომდე უცვლელი დარჩება.

ეტაპობრივი რეფორმის იდეა

თუ ცვლილებები მაინც განხორციელდება, ხელისუფლება გეგმავს, ეს პროცესი იყოს ეტაპობრივი – წელიწადში საპენსიო ასაკის მხოლოდ 3-4-თვიანი მატებით. ასეთი მიდგომა მიზნად ისახავს მომავალი პენსიონერებისთვის დატვირთვის მინიმუმამდე შემსუბუქებას და შრომის ბაზარზე სტაბილურობის შენარჩუნებას.

OT.gr-ის ინფორმაციით, ცვლილებებს ყველაზე დიდი გავლენა ექნება 35–55 წლის მოსახლეობაზე, რომლებმაც უკვე დააგროვეს სამუშაო სტაჟი და შესაძლოა საპენსიო ასაკის ზრდის შედეგად პენსიაზე გასვლა რამდენიმე წლით გადაუვადდეთ. ახალგაზრდა თაობისთვის კი, რომლებიც ახლა იწყებენ კარიერას, მომავალი საპენსიო სისტემა უფრო მკაცრი პირობებით იქნება განსაზღვრული.

„დროებითი ამოსუნთქვა“ სისტემისთვის

ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ საპენსიო ასაკის ზრდის გადავადება მხოლოდ დროებითი გადაწყვეტილებაა – „დროებითი ამოსუნთქვა“, რომელიც ქვეყანას აძლევს შესაძლებლობას, შეაფასოს დემოგრაფიული დინამიკა და შრომის ბაზრის ტენდენციები.

თუმცა გრძელვადიან პერსპექტივაში საბერძნეთს მოუწევს რეფორმების გაგრძელება, რადგან მოსახლეობის დაბერება და შობადობის დაბალი დონე უკვე უქმნის წნეხს სისტემას და სოციალური ბალანსის შენარჩუნებას ართულებს.

საპენსიო რეფორმა ევროკავშირის ერთ-ერთ ყველაზე მგრძნობიარე თემად რჩება: საბერძნეთის მსგავსად, ანალოგიური პრობლემები დგას იტალიაში, ესპანეთსა და პორტუგალიაშიც, სადაც დემოგრაფიული ბალანსის შენარჩუნება სერიოზულ ეკონომიკურ გამოწვევად იქცა.

შეგახსენებთ, რომ საბერძნეთში 2027 წლიდან საპენსიო ასაკის 1,5 წლით გაზრდა გასული წლის აპრილის ბოლოს დაანონსდა.

ნინო ბაჯელიძე

საპენსიო ასაკი ევროპის ქვეყნებში – მოსალოდნელია თუ არა ზრდა?

იტალიას იმიგრანტების გარეშე ძალიან გაუჭირდებოდა როგორც ეკონომიკური ზრდის, ისე დემოგრაფიული მდგომარეობისა და სამუშაო ძალის მხრივ. Leone Moressa-ს ფონდის ახალი ანგარიშის თანახმად, რომელიც ორგანიზაციამ 20 ოქტომბერს წარადგინა CNEL-ში (დამსაქმებელთა ნაციონალური კონფერენციების ეროვნული საბჭო) და დეპუტატთა პალატაში, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში (2014–2024) იმიგრანტი მეწარმეების რაოდენობა 24%-ით გაიზარდა, ხოლო იტალიელი მეწარმეების რაოდენობა 5%-ზე მეტით შემცირდა. დღეს უცხოელთა წვლილი ქვეყნის მშპ-ში 9%-ია, განსაკუთრებით მაღალია მათი წვლილი სოფლის მეურნეობაში (18%) და მშენებლობაში (16.4%). ამის შესახებ ilsole24ore წერს.

„ახალი იტალიელები“ ​​და დემოგრაფიული ზამთარი

2024 წელს იტალიაში 5.3 მლნ უცხოელი ცხოვრობდა (მთლიანი მოსახლეობის 8.9%), თუმცა საზღვარგარეთ დაბადებულთა რიცხვი 6.7 მილიონამდე გაიზარდა (11.3%). ეს სხვაობა, ძირითადად, განპირობებულია იტალიის მოქალაქეობის მიღებით (წელიწადში 200 000-ზე მეტი). იტალიის მოსახლეობას იმიგრაციული წარსულით კვლავაც დადებითი წვლილი შეაქვს იტალიის დემოგრაფიულ მონაცემებში, შობადობის უფრო მაღალი მაჩვენებლით (9.9 ახალშობილი ათას მოსახლეზე; იტალიელებში – 6.1) და სიკვდილიანობის უფრო დაბალი მაჩვენებლით (2.1 გარდაცვლილი ყოველ ათას მოსახლეზე; იტალიელთა შორის – 12.3). შობადობის მაღალი მაჩვენებლის წყალობით მიგრანტები, ფაქტობრივად, ხელს უშლიან იტალიის დემოგრაფიულ კოლაფსს. მაგალითად, 2023 წელს იტალიის მოსახლეობის რაოდენობა 385 000-ით შემცირდა, ხოლო იმიგრანტების – 375 000-ით გაიზარდა. იმიგრანტთა შორის მხოლოდ 6% არის 64 წელზე მეტი ასაკის, ხოლო იტალიელებს შორის ეს მაჩვენებელი 26%-ს აღწევს. ეს ნიშნავს, რომ იმიგრანტები საზოგადოების ახალგაზრდა, აქტიური ნაწილია, რომლებიც დღეს ბაზრებსა და გადასახადებს კვებავენ და ხვალ საპენსიო სისტემის მზარდ დეფიციტს აანაზღაურებენ.

სამუშაო ძალაზე მზარდი მოთხოვნა – იმიგრანტები შეუცვლელები არიან

დემოგრაფიული ტენდენციების გაგრძელება თავისთავად განაპირობებს სამუშაო ძალის მზარდ მოთხოვნას. Unioncamere – Excelsior-ის პროგნოზით, 5-წლიან პერიოდში – 2024-იდან 2028 წლამდე იტალიურ კომპანიებს დასჭირდებათ 3 მლნ ახალი მუშაკი (საჯარო სექტორის გამოკლებით), რომელთაგან 264 ათასი იმიგრანტი იქნება (21,3%). სამუშაო ძალაზე მოთხოვნა იტალიაში დამოკიდებული იქნება 80%-ით კადრების გადინებაზე დასაქმებულთა პენსიაზე გასვლის გამო და მხოლოდ 20%-ით – ეკონომიკური ზრდიდან გამომდინარე. ცენტრალურ და ჩრდილოეთ რეგიონებში იმიგრანტების წილი ოთხოვნილ მუშახელზე 25%-ს აჭარბებს, პიკი კი 31%-ია – ტოსკანასა და ტრენტინო-ალტო-ადიჯეში.

იმიგრანტ მეწარმეთა რაოდენობა კვლავ იზრდება

იმიგრანტი მეწარმეების რაოდენობა კვლავ იზრდება და 2024 წელს 787 000-ს მიაღწია (საერთო რაოდენობის 10.6%). ბოლო ათი წლის განმავლობაში (2014-2024) იმიგრანტ მეწარმეთა რაოდენობა გაიზარდა (+24.4%), ხოლო იტალიელ მეწარმეთა რაოდენობა შემცირდა (-5.7%). ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ქვეყნის ცენტრალურ და ჩრდილოეთის რეგიონებშია, დარგების მიხედვით კი – მშენებლობის, ვაჭრობისა და სტუმარმასპინძლობის სექტორებში. იმ ქვეყნების დემოგრაფიულ გაჯანსაღებასა და ეკონომიკის ზრდაში შეტანილი წვლილის გარდა, სადაც ამჟამად ცხოვრობენ, მიგრანტები ხელს უწყობენ თავიანთი წარმოშობის ქვეყნების განვითარებასაც, მათ შორის, ფულის გაგზავნით. 2024 წელს იტალიაში მცხოვრებმა იმიგრანტებმა 8.3 მილიარდი ევრო გაგზავნეს თავიანთი წარმოშობის ქვეყნებში საკუთარი ოჯახებისა და ახლობლების დასახმარებლად, რაც თვეში დაახლოებით 130 ევროს შეადგენს ერთ სულ მოსახლეზე.

ფისკალური წვლილი

იტალიაში 4.9 მილიონი იმიგრანტი გადასახადის გადამხდელია (საერთო რაოდენობის 11.5%). 2024 წელს მათი დეკლარირებული შემოსავალი 80.4 მილიარდი ევრო იყო, ხოლო 11.6 მილიარდი ევრო პირადი საშემოსავლო გადასახადის სახით გადაიხადეს იტალიის სახელმწიფო ბიუჯეტში. იტალიელებსა და იმიგრანტებს შორის ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავლის სხვაობა კვლავ მაღალია (წლიურად თითქმის 9 000 ევრო), რაც დასაქმების სტრუქტურის პირდაპირი შედეგია.

სახელმწიფო ხარჯებზე გავლენა

იმიგრანტები, ძირითადად, შრომისუნარიანი, სამუშაო ასაკის ადამიანები არიან და მცირე გავლენა აქვთ სახელმწიფო ხარჯებზე (3%). გარდა ამისა, სახელმწიფო შემოსავლების (დასაქმებულთა მიერ გადახდილი გადასახადები და სოციალური უზრუნველყოფის შენატანები) სახელმწიფოს მიერ სოციალური მიზნით გაწეულ ხარჯებთან შედარებით, იმიგრანტების ბალანსი დადებითია (+1.2 მილიარდი ევრო ანუ უფრო მეტი შენატანი შეაქვთ გადასახადების სახით, ვიდრე სახელმწიფოსგან იღებენ სოციალურ თანხებს – მათ მცირე გავლენა აქვთ სახელმწიფო ხარჯების ძირითად პუნქტებზე, როგორიცაა ჯანდაცვა და პენსიები).

ამ ფონზე სახელმწიფოს გამოწვევაა იმიგრანტების ეფექტიანი ინტეგრაცია, რომლის ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ფაქტორია იტალიური სკოლა, თუმცა ასევე საჭირო იქნება სახელმწიფოს მხრიდან კიდევ გაძლიერებული ძალისხმევა – ენობრივი პროგრამების განვითარება, ოჯახების მხარდაჭერა, დიალოგი და ჩართულობა.

ნინო ხოშტარია

თბილისში რამდენიმე წელში ტრამვაი დაბრუნდება – ტრამვაის ხაზის აუცილებელი საპროექტო-სახარჯთაღრიცხვო დოკუმენტაციის შედგენისა და სამშენებლო/სამონტაჟო სამუშაოებისთვის ტენდერი უკვე გამოცხადდა.

სატენდერო წინადადებების მიღება 17 დეკემბერს დაიწყება და 22 დეკემბერს დასრულდება. შესყიდვის სავარაუდო ღირებულება 416 მლნ 592 ათასი ლარია.

ტრამვაის ხაზის დანიშნულება იქნება დიდი დიღმის დაკავშირება მეტროპოლიტენთან: სატენდერო დოკუმენტაციის თანახმად, ტრამვაის ხაზი დიდი დიღმის მე-3 და მე-4 მიკრორაიონების შერწყმის მიმდებარე ტერიტორიიდან დაიწყება, გაივლის დავით აღმაშენებლის ხეივანს, შემდეგ დიღმის მასივს (რობაქიძის გამზირს), შოთა შალიკაშვილის სახელობის ხიდს და მეტროსადგურ „დიდუბის“ მიმდებარე ტერიტორიაზე დასრულდება.

ტრამვაის ხაზის საორიენტაციო სიგრძე 7,5 კმ-ია, გაჩერებების რაოდენობა – 11, ტრამვაის შემადგენლობა – 10, ერთი შემადგენლობის ტევადობა – სულ ცოტა, 300 მგზავრი. მშენებლობის დასრულება 2028-2029 წლებისთვის იგეგმება.

შეგახსენებთ, რომ დედაქალაქში ტრამვაის დაბრუნების შესახებ განცხადება თბილისის მერმა კახა კალაძემ მიმდინარე წლის აგვისტოში გააკეთა. უფრო ადრე, 2025 წლის მარტში ამ პროექტთან დაკავშირებით ბაზრის კვლევა გამოცხადდა.

თბილისის ტრამვაის ერთსაუკუნოვანი ისტორია 19 წლის წინ, 2006 წლის 4 დეკემბერს დასრულდა თბილისის მთავრობის სხდომაზე იმავე წლის 10 ნოემბერს მიღებული დადგენილების საფუძველზე.

მერიის გადაწყვეტილებით, 2006 წლის 4 დეკემბრიდან ელექტროტრანსპორტი – ტროლეიბუსები და ტრამვაი – მთლიანად ჩაანაცვლა დიზელის საწვავზე მომუშავე ავტობუსებმა. მაშინ ამ გადაწყვეტილების არგუმენტებად ელექტროენერგიის ტარიფის გაძვირების გამო გაზრდილი ხარჯების დაზოგვა და მგზავრთა მომსახურების გაუმჯობესება დასახელდა. იმ დროისათვის დედაქალაქში ტრამვაი მხოლოდ ერთ 3,5 კმ სიგრძის ხაზზე მოძრაობდა, რომელიც კონიაკის დასახლებას დიდუბის სადგურთან აკავშირდებდა.

2010 წლის ნოემბერში თბილისის მერია, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის ეფექტიანობის გაზრდის მიზნით, შიდაწვის ძრავაზე მომუშავე ავტობუსების ელექტროტრანსპორტით ნაწილობრივ ჩანაცვლების იდეაზე ალაპარაკდა. ჩატარდა კვლევებიც უცხოური კომპანიების მონაწილეობით, დასახელდა სავარაუდო მარშრუტებიც; თბილისის მაშინდელი მერი გიგი უგულავა ამბობდა, რომ თბილისში ტრამვაის სისტემის დანერგვა 3-4 წლის პერსპექტივა იყო, თუმცა 2012 წელს მთავრობა შეიცვალა და იდეის განხორციელება დიდი ხნით გადაიდო.

ნანა ძნელაძე

საბერძნეთის პარლამენტმა 16 ოქტომბერს დაამტკიცა კანონი, რომელიც საშუალებას აძლევს დამსაქმებლებსა და თანამშრომლებს, ურთიერთშეთანხმებით დააწესონ 13-საათიანი სამუშაო დღე. კანონპროექტი მმართველმა პარტიამ „ნეა დიმოკრატიამ“ შეიტანა, რომელსაც პარლამენტში უმრავლერსობა აქვს. ამის შესახებ გამოცემა cnn.gr წერს.

შრომის მინისტრმა ნიკი კერამეოსმა განაცხადა, რომ „არსებობენ თანამშრომლები, რომლებიც თავად ითხოვენ სამუშაო დღის გახანგრძლივებას“, თუმცა ოპოზიცია და პროფკავშირები კანონპროექტს მკაცრად ეწინააღმდეგებიან.

ოპოზიციის და პროფკავშირების მწვავე პროტესტი

სოციალისტური პარტიის ლიდერმა ნიკოს ანდრულაკისმა განაცხადა, რომ დასაქმებულთა „შრომითი უფლებები სერიოზულად ირღვევა“, ხოლო „სირიზას“ თავმჯდომარე სოკრატის ფამელოსმა აღნიშნა, რომ საბერძნეთი უკვე იქცა დაბალანაზღაურებადი შრომის ქვეყნად, სადაც ადამიანები უფრო მეტს მუშაობენ, მაგრამ ნაკლებს იღებენ.

პროფკავშირები აფრთხილებენ მთავრობას, რომ 13-საათიანი სამუშაო დღე საფრთხეს უქმნის მუშაკთა ჯანმრთელობას, უსაფრთხოებასა და პირად ცხოვრებას. მათ თქმით, „მიუხედავად იმისა, რომ კანონი ფორმალურად ნებაყოფლობაზეა დაფუძნებული, ბევრი ვერ შეძლებს უარის თქმას, რადგან ძალთა ბალანსი დამსაქმებლებსა და მუშაკებს შორის დარღვეულია“.

მასობრივი გაფიცვები და ტრანსპორტის პარალიზება

კანონის მიღებამდე საბერძნეთში გაიმართა გაფიცვები და დემონსტრაციები, რომელთა შედეგად ათენსა და სხვა დიდ ქალაქებში პარალიზებული იყო საზოგადოებრივი ტრანსპორტი და მუნიციპალური სერვისები.

სახელმწიფო სექტორის მუშაკთა პროფკავშირების – ADEDY-ს განცხადებით, „მოქნილი სამუშაო გრაფიკი“ სინამდვილეში ნიშნავს რვასაათიანი სამუშაო დღის გაუქმებასა და გადაჭარბებული ექსპლუატაციის ლეგალიზებას.

უპრეცედენტო გადაწყვეტილება ევროკავშირში

გამოცემა Politico-ს შეფასებით, საბერძნეთი გახდა პირველი ქვეყანა ევროკავშირში, სადაც ოფიციალურად დაშვებულია 13-საათიანი სამუშაო დღე. ცვლილება განსაკუთრებით შეეხება ქარხნების, სასტუმროებისა და საცალო ქსელების მუშაკებს, რომელთაც შესაძლოა უფრო გრძელ ცვლებში მოუწიოთ მუშაობა.

ნინო ბაჯელიძე