საბერძნეთის მთავრობის გადაწყვეტილებით, უახლოეს წლებში საპენსიო ასაკი აღარ გაიზრდება. როგორც გაზეთი Kathimerini და ეკონომიკური გამოცემა OT.gr იუწყებიან, მოქმედი კანონით გათვალისწინებული ცვლილებები მინიმუმ 2028 წლამდე გადაიდება, ხოლო საბოლოოდ ზრდა, სავარაუდოდ, მხოლოდ 2030 წლიდან დაიწყება.

მთავრობის გადაწყვეტილება დაკავშირებულია სიცოცხლის ხანგრძლივობის სტატისტიკასთან: პანდემიის შემდეგ საბერძნეთში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა, ფაქტობრივად, არ შეცვლილა. სწორედ ეს მაჩვენებელი განსაზღვრავს საპენსიო ასაკის ზრდის შესაძლებლობას, რადგან საბერძნეთის კანონმდებლობით ის პირდაპირ არის მიბმული დემოგრაფიულ და სოციალური განვითარების ინდექსებზე: საბერძნეთის კანონმდებლობაში 2021 წლიდან გათვალისწინებულია საპენსიო ასაკის გაზრდის მექანიზმი, რომელიც პენსიაზე გასვლის დროის კორექტირებას სიცოცხლის მოსალოდნელი ხანგრძლივობიდან გამომდინარე მოახდენს.

დემოგრაფიული მაჩვენებლები – საპენსიო ასაკის ზრდის წინააღმდეგ

ბოლო მონაცემებით, საბერძნეთში ხანდაზმულთა წილი მოსახლეობაში თანდათან იზრდება, ხოლო შობადობა დაბალ დონეზე რჩება – დაახლოებით 1,5 ბავშვი ერთ ქალზე. ეს ტენდენცია, ექსპერტების შეფასებით, ქმნის სერიოზულ წნეხს სოციალური დაცვის სისტემაზე, თუმცა ამ დროისთვის არ მოითხოვს მკვეთრ ნაბიჯებს.

მოქმედი კანონის თანახმად, 2027 წლიდან საპენსიო ასაკი უნდა გადაიხედოს ყოველ სამ წელიწადში ერთხელ, დემოგრაფიული მდგომარეობის მიხედვით. თუმცა როგორც Kathimerini წერს, მთავრობის შიდა ანალიტიკური ჯგუფის ანგარიშები ცხადყოფს, რომ ზრდის საჭიროება ჯერ არ დგას. ამ მიზეზით, მოქმედი საპენსიო პარამეტრები მიმდინარე ათწლეულის ბოლომდე უცვლელი დარჩება.

ეტაპობრივი რეფორმის იდეა

თუ ცვლილებები მაინც განხორციელდება, ხელისუფლება გეგმავს, ეს პროცესი იყოს ეტაპობრივი – წელიწადში საპენსიო ასაკის მხოლოდ 3-4-თვიანი მატებით. ასეთი მიდგომა მიზნად ისახავს მომავალი პენსიონერებისთვის დატვირთვის მინიმუმამდე შემსუბუქებას და შრომის ბაზარზე სტაბილურობის შენარჩუნებას.

OT.gr-ის ინფორმაციით, ცვლილებებს ყველაზე დიდი გავლენა ექნება 35–55 წლის მოსახლეობაზე, რომლებმაც უკვე დააგროვეს სამუშაო სტაჟი და შესაძლოა საპენსიო ასაკის ზრდის შედეგად პენსიაზე გასვლა რამდენიმე წლით გადაუვადდეთ. ახალგაზრდა თაობისთვის კი, რომლებიც ახლა იწყებენ კარიერას, მომავალი საპენსიო სისტემა უფრო მკაცრი პირობებით იქნება განსაზღვრული.

„დროებითი ამოსუნთქვა“ სისტემისთვის

ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ საპენსიო ასაკის ზრდის გადავადება მხოლოდ დროებითი გადაწყვეტილებაა – „დროებითი ამოსუნთქვა“, რომელიც ქვეყანას აძლევს შესაძლებლობას, შეაფასოს დემოგრაფიული დინამიკა და შრომის ბაზრის ტენდენციები.

თუმცა გრძელვადიან პერსპექტივაში საბერძნეთს მოუწევს რეფორმების გაგრძელება, რადგან მოსახლეობის დაბერება და შობადობის დაბალი დონე უკვე უქმნის წნეხს სისტემას და სოციალური ბალანსის შენარჩუნებას ართულებს.

საპენსიო რეფორმა ევროკავშირის ერთ-ერთ ყველაზე მგრძნობიარე თემად რჩება: საბერძნეთის მსგავსად, ანალოგიური პრობლემები დგას იტალიაში, ესპანეთსა და პორტუგალიაშიც, სადაც დემოგრაფიული ბალანსის შენარჩუნება სერიოზულ ეკონომიკურ გამოწვევად იქცა.

შეგახსენებთ, რომ საბერძნეთში 2027 წლიდან საპენსიო ასაკის 1,5 წლით გაზრდა გასული წლის აპრილის ბოლოს დაანონსდა.

ნინო ბაჯელიძე

საპენსიო ასაკი ევროპის ქვეყნებში – მოსალოდნელია თუ არა ზრდა?

იტალიას იმიგრანტების გარეშე ძალიან გაუჭირდებოდა როგორც ეკონომიკური ზრდის, ისე დემოგრაფიული მდგომარეობისა და სამუშაო ძალის მხრივ. Leone Moressa-ს ფონდის ახალი ანგარიშის თანახმად, რომელიც ორგანიზაციამ 20 ოქტომბერს წარადგინა CNEL-ში (დამსაქმებელთა ნაციონალური კონფერენციების ეროვნული საბჭო) და დეპუტატთა პალატაში, ბოლო ათწლეულის განმავლობაში (2014–2024) იმიგრანტი მეწარმეების რაოდენობა 24%-ით გაიზარდა, ხოლო იტალიელი მეწარმეების რაოდენობა 5%-ზე მეტით შემცირდა. დღეს უცხოელთა წვლილი ქვეყნის მშპ-ში 9%-ია, განსაკუთრებით მაღალია მათი წვლილი სოფლის მეურნეობაში (18%) და მშენებლობაში (16.4%). ამის შესახებ ilsole24ore წერს.

„ახალი იტალიელები“ ​​და დემოგრაფიული ზამთარი

2024 წელს იტალიაში 5.3 მლნ უცხოელი ცხოვრობდა (მთლიანი მოსახლეობის 8.9%), თუმცა საზღვარგარეთ დაბადებულთა რიცხვი 6.7 მილიონამდე გაიზარდა (11.3%). ეს სხვაობა, ძირითადად, განპირობებულია იტალიის მოქალაქეობის მიღებით (წელიწადში 200 000-ზე მეტი). იტალიის მოსახლეობას იმიგრაციული წარსულით კვლავაც დადებითი წვლილი შეაქვს იტალიის დემოგრაფიულ მონაცემებში, შობადობის უფრო მაღალი მაჩვენებლით (9.9 ახალშობილი ათას მოსახლეზე; იტალიელებში – 6.1) და სიკვდილიანობის უფრო დაბალი მაჩვენებლით (2.1 გარდაცვლილი ყოველ ათას მოსახლეზე; იტალიელთა შორის – 12.3). შობადობის მაღალი მაჩვენებლის წყალობით მიგრანტები, ფაქტობრივად, ხელს უშლიან იტალიის დემოგრაფიულ კოლაფსს. მაგალითად, 2023 წელს იტალიის მოსახლეობის რაოდენობა 385 000-ით შემცირდა, ხოლო იმიგრანტების – 375 000-ით გაიზარდა. იმიგრანტთა შორის მხოლოდ 6% არის 64 წელზე მეტი ასაკის, ხოლო იტალიელებს შორის ეს მაჩვენებელი 26%-ს აღწევს. ეს ნიშნავს, რომ იმიგრანტები საზოგადოების ახალგაზრდა, აქტიური ნაწილია, რომლებიც დღეს ბაზრებსა და გადასახადებს კვებავენ და ხვალ საპენსიო სისტემის მზარდ დეფიციტს აანაზღაურებენ.

სამუშაო ძალაზე მზარდი მოთხოვნა – იმიგრანტები შეუცვლელები არიან

დემოგრაფიული ტენდენციების გაგრძელება თავისთავად განაპირობებს სამუშაო ძალის მზარდ მოთხოვნას. Unioncamere – Excelsior-ის პროგნოზით, 5-წლიან პერიოდში – 2024-იდან 2028 წლამდე იტალიურ კომპანიებს დასჭირდებათ 3 მლნ ახალი მუშაკი (საჯარო სექტორის გამოკლებით), რომელთაგან 264 ათასი იმიგრანტი იქნება (21,3%). სამუშაო ძალაზე მოთხოვნა იტალიაში დამოკიდებული იქნება 80%-ით კადრების გადინებაზე დასაქმებულთა პენსიაზე გასვლის გამო და მხოლოდ 20%-ით – ეკონომიკური ზრდიდან გამომდინარე. ცენტრალურ და ჩრდილოეთ რეგიონებში იმიგრანტების წილი ოთხოვნილ მუშახელზე 25%-ს აჭარბებს, პიკი კი 31%-ია – ტოსკანასა და ტრენტინო-ალტო-ადიჯეში.

იმიგრანტ მეწარმეთა რაოდენობა კვლავ იზრდება

იმიგრანტი მეწარმეების რაოდენობა კვლავ იზრდება და 2024 წელს 787 000-ს მიაღწია (საერთო რაოდენობის 10.6%). ბოლო ათი წლის განმავლობაში (2014-2024) იმიგრანტ მეწარმეთა რაოდენობა გაიზარდა (+24.4%), ხოლო იტალიელ მეწარმეთა რაოდენობა შემცირდა (-5.7%). ყველაზე მაღალი მაჩვენებელი ქვეყნის ცენტრალურ და ჩრდილოეთის რეგიონებშია, დარგების მიხედვით კი – მშენებლობის, ვაჭრობისა და სტუმარმასპინძლობის სექტორებში. იმ ქვეყნების დემოგრაფიულ გაჯანსაღებასა და ეკონომიკის ზრდაში შეტანილი წვლილის გარდა, სადაც ამჟამად ცხოვრობენ, მიგრანტები ხელს უწყობენ თავიანთი წარმოშობის ქვეყნების განვითარებასაც, მათ შორის, ფულის გაგზავნით. 2024 წელს იტალიაში მცხოვრებმა იმიგრანტებმა 8.3 მილიარდი ევრო გაგზავნეს თავიანთი წარმოშობის ქვეყნებში საკუთარი ოჯახებისა და ახლობლების დასახმარებლად, რაც თვეში დაახლოებით 130 ევროს შეადგენს ერთ სულ მოსახლეზე.

ფისკალური წვლილი

იტალიაში 4.9 მილიონი იმიგრანტი გადასახადის გადამხდელია (საერთო რაოდენობის 11.5%). 2024 წელს მათი დეკლარირებული შემოსავალი 80.4 მილიარდი ევრო იყო, ხოლო 11.6 მილიარდი ევრო პირადი საშემოსავლო გადასახადის სახით გადაიხადეს იტალიის სახელმწიფო ბიუჯეტში. იტალიელებსა და იმიგრანტებს შორის ერთ სულ მოსახლეზე შემოსავლის სხვაობა კვლავ მაღალია (წლიურად თითქმის 9 000 ევრო), რაც დასაქმების სტრუქტურის პირდაპირი შედეგია.

სახელმწიფო ხარჯებზე გავლენა

იმიგრანტები, ძირითადად, შრომისუნარიანი, სამუშაო ასაკის ადამიანები არიან და მცირე გავლენა აქვთ სახელმწიფო ხარჯებზე (3%). გარდა ამისა, სახელმწიფო შემოსავლების (დასაქმებულთა მიერ გადახდილი გადასახადები და სოციალური უზრუნველყოფის შენატანები) სახელმწიფოს მიერ სოციალური მიზნით გაწეულ ხარჯებთან შედარებით, იმიგრანტების ბალანსი დადებითია (+1.2 მილიარდი ევრო ანუ უფრო მეტი შენატანი შეაქვთ გადასახადების სახით, ვიდრე სახელმწიფოსგან იღებენ სოციალურ თანხებს – მათ მცირე გავლენა აქვთ სახელმწიფო ხარჯების ძირითად პუნქტებზე, როგორიცაა ჯანდაცვა და პენსიები).

ამ ფონზე სახელმწიფოს გამოწვევაა იმიგრანტების ეფექტიანი ინტეგრაცია, რომლის ერთ-ერთი ყველაზე მთავარი ფაქტორია იტალიური სკოლა, თუმცა ასევე საჭირო იქნება სახელმწიფოს მხრიდან კიდევ გაძლიერებული ძალისხმევა – ენობრივი პროგრამების განვითარება, ოჯახების მხარდაჭერა, დიალოგი და ჩართულობა.

ნინო ხოშტარია