„ძალიან ვისურვებდით, ჩინეთმა მოახდინოს ზეწოლა რუსეთზე, რომ დაასრულოს ეს ომი და არანაირი ფორმით არ ეხმარებოდეს მის გაგრძელებაში“, – განაცხადა უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ 28 ოქტომბერს, როცა ნიდერლანდის საგარეო საქმეთა მინისტრთან შეხვედრისას ჟურნალისტების შეკითხვებს უპასუხა.
ზელენსკიმ ილაპარაკა რუსეთის ენერგორესურსების შესყიდვის შემცირების მნიშვნელობაზე კრემლზე რეალური ზეწოლის მოსახდენად. მისი თქმით, ომი რომ არ იყოს, ცხადია, ცალკეული ქვეყნის საქმე იქნებოდა, ვისგან იყიდიდნენ ენერგორესურსებს, თუმცა, დღეს, მისი თქმით, რუსეთის ენერგორესურსების შესყიდვა უკრაინის, ევროპისა და მთელი მსოფლიოს უსაფრთხოებას უკავშირდება. ამ კონტექსტში მან კიდევ ერთხელ გაიმეორა: „ტრამპი თუ მოახერხებდა ჩინეთის პრეზიდენტის დაყოლიებას, რომ შეამციროს რუსეთის ენერგორესურსების შესყიდვა, ყველას დაგვეხმარებოდა“.
რაც შეეხება ნიდერლანდის საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტს, დევიდ ვან ვილმა გამოხატა აღტაცება უკრაინის მედეგობით და აღნიშნა: „მხოლოდ უკრაინის გადასაწყვეტია როგორი სამშვიდობო შეთანხმება იქნება მისთვის მისაღები“. ვან ვილის ვიზიტის დღის წესრიგში იყო უკრაინის ენერგოსექტორისთვის დახმარება (25 მილიონი ევრო) და უკრაინაში რუსეთის რუსეთის მიერ ჩადენილი აგრესიის დანაშაულის განსასჯელად ევროსაბჭოს ეგიდით საგანგებო ტრიბუნალის შექმნა ჰააგაში. ამ ინიციატივის ძლიერი მხარდამჭერია ესტონეთი, რომლის საგარეო საქმეთა მინისტრის მარგუს ცაჰკნა 28 ოქტომბერს ასევე იმყოფებოდა უკრაინის დედაქალაქში. გარდა ამისა ნიდერლანდის საგარეო საქმეთა მინისტრმა განაცხადა:
„გამოვაცხადე 9 მილიონი ევროს გამოყოფა პროექტისთვის „უკრაინაში ღირსებისა და სამართლიანობის აღდგენა“. ამ კონტრიბუციით მხარს ვუჭერთ უკრაინის მიერ საერთაშორისო დანაშაულების გამოძიებას მისივე მართლმსაჯულების სისტემის გამოყენებით. ეს არის უმნიშვნელოვანესი პასუხისგების მისაღწევად.
ნიდერლანდები მოწადინებულია დაეხმაროს უკრაინას ევროკავშირში გაწევრიანებაში. დღეს გამოვაცხადეთ აგრეთვე 1 მილიონი ევროთი მხარდაჭერა უკრაინაში ეკონომიკური უსაფრთხოების ბიუროს რეფორმირებისთვის, რომელიც არის უკრაინაში კორუფციასთან ბრძოლის წინა ხაზზე“.
უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ ნიდერლანდის საგარეო საქმეთა მინისტრ დევიდ ვან ვილთან შეხვედრაზე განაცხადა, რომ მიმდინარე კვირის პარასკევს ან შაბათს გაიმართება უკრაინისა და ევროპის ქვეყნების ლიდერების მრჩეველთა შეხვედრა, რომელზეც იმსჯელებენ ომის დასრულების გეგმის შტრიხებზე. 27 ოქტომბერს ზელენსკიმ განაცხადა, რომ უკრაინა და ევროპის ლიდერები შეიმუშავებენ ცეცხლის შეწყვეტის გეგმას ერთ კვირაში ან ათ დღეში. „აქსიოსისთვის“ მიცემულ სატელეფონო ინტერვიუში მან აღნიშნა, რომ გეგმა უნდა იყოს მოკლე და ბევრი დეტალის გარეშე.
უკრაინისა და ევროპის სახელმწიფოების ომის დასრულების გეგმაზე მუშაობის შესახებ ინფორმაცია ერთი კვირის წინ გაავრცელა „ბლუმბერგმა“.
ფორუმი

ბოლო დროს ქოცების მოქმედება ჩვენი, უკვე მიჩვეული გონებისთვისაც კი რთული აღსაქმელი გახდა. ნამეტანი გიჟობაა. ხშირია კითხვები, რატომ აიწყვიტეს ასე ყველა მიმართულებით, რატომ ასეთი ჯირითის რეჟიმში, სად ეჩქარებათ და არის თუ არა ამ მოქმედებაში ეკლექტიკის მიღმა რაიმე მწყობრი სისტემა. ვფიქრობ, ეს აღრევა მეტწილად გამოიწვია ორი სამოქმედო გეგმის ერთდროულად, პარალელურ რეჟიმში განხორციელების მცდელობამ. ერთი გეგმა რუსებისაა, მეორე-ქოცების, უშუალოდ გლუვის (ანუ ბიძინასი). რუსების სამოქმედო გეგმა იმ ქვეყნის მიმართ მოთხოვნების სტანდარტულ პაკეტს მოიცავს, რომლის მთლიანად გადაყლაპვასაც რუსეთი აპირებს. ეს პაკეტი დეტალურად გაასაჯაროეს უკრაინასთან მიმართებაში და მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენთან საომარი მომქმედებები არ მიმდინარეობს, მოთხოვნები იგივეა. თუ უკრაინაში უკუღმა მოქმედება უწევთ, გეგმის ბოლოდან სათავისკენ, რაც მეტად უჭირთ, ჩვენთან წაღმა მოქმედება გამოსდით, პუნქტობრივად მიყვებიან თავიდან და უფრო უადვილდებათ. მივყვეთ ჩვენც პუნქტობრივად და ვნახოთ, განხორციელების რა სტადიაზეა გეგმა ამჟამად, რა არის შესრულებული და რა არის რიგში. გეგმებში შემდეგი პუნქტებია: ლოიალური ხელისუფლება, დემილიტარიზაცია, დენაციფიკაცია, ნეიტრალური სტატუსი. გეგმის სრული შესრულება მიზნად ისახავს ქვეყნის დელეგიტიმაციას, სახელმწიფოებრივი არსებობის ფაქტობრივ შეწყვეტას. გეგმის ყველა პუნქტის განხორციელებას ადგილზე ჰყავს კონკრეტული, პერსონიფიცირებული პასუხისმგებელი, ერთი მთავარი და დამხმარეები. პირველ პუნქტზე პასუხსიმგებელი, ბუნებრივია, თავად გლუვი იყო, მან უზრუნველყო ქვეყნის სათავეში რუსეთის მიმართ სრულად ლოიალური რეჟიმის ჩამოყალიბება და ის არის სტატუს ქვოს შენარჩუნების გარანტორი. ეს პუნქტი სრულად შესრულებულია. შესრულებულია მეორე პუნქტიც -დემილიტარიზაცია. აქ პასუხისმგებელი იყო რუსების მიერ პირდაპირ მოთხოვნილი ყოფილი თავდაცვის მინისტრი მინდია ჯანელიძე, ღრმად კაგებისტური ოჯახის წარმომადგენელი. მან უზრუნველყო კონტრდაზერვის დეპარტამენტის სრული განადგურება და რუსების მხრიდან მის წარმომადგენლებზე სასტიკი რევანში, ფიზიკური ლიკვიდაციისა და ციხეში ჩასმის ჩათვლით. შემდეგ თავდაცვის სამინისტროში რუსული კადრების გადამწყვეტი დომინაცია დასავლური, მეტწილად ამერიკული ბექგრაუნდის კადრებზე, ადგილზე გენერალურ შტაბში რუსების ფიზიკური შეღწევა და შედეგად, საქართველოს შეიარაღებული ძალების სრული დეგრადაცია. როგორც ვთქვით ეს პუნქტიც სრულადაა შესრულებული.
ამჟამად მიმდინარეობს ყველაზე მოცულობითი, მთავარი, ფუძემდებლური პუნქტის განხორციელება – ესაა დენაციფიკაცია. დენაციფიკაცია დელეგიტიმაციის საფუძველია. ის გულისხმობს ნაციონალური იდეის, ეროვნული თვითშეგნების, იდენტიფიკაციის გაქრობას, ისტორიულ-კულტურული მეხსიერების წაშლას, ისტორიის გადაწერას და არასასურველ პირთა იდენტიფიკაციას. პროცესი, რომლის შეფუთვასაც ქოცები „ნაციონალური მოძრაობის და მისი სატელიტების აკრძალვის“ გამოცხადებულ ღონისძიებაში ცდილობენ. სინამდვილეში ეს არის ადამიანების პერსონიფიცირებული აღწერა-ინვენტარიზაცია, ზედმეტობის დადგენა, იმ ადამიანური ზედმეტობის, რომელიც ასე აწუხებს გლუვს და რომლის აღმოფვრას ცდილობს მუდმივად ხან დაშინებით, ხან ციხეებში გასტუმრებით, ხან ქვეყნის დატოვების შეთავაზებით. პროცესი მიმდინარეობს ბოლშევიკური ინსტრუქციებით, ამიტომ, რასაც ვიღებთ, ბოლშევიკებისვე ლოგიკით, არის ციხეში ჩასმულთა, გადასახლებულთა და დასახვრეტთა სიები. ასე აღმოფხრავდნენ ბოლშევიკები ზედმეტობას. ესაა გლუვის მთავარი პრობლემა და აქ ის ისევ ეჯახება მთავარ მტერს – დროს. როგორც ვერანაირი ბაობაბებით, ნატვრის თვლებით და ბროწეულებით ვერ მოახერხებს ის, თავისი ვაგლახი სიცოცხლე 200 წლამდე გაახანგძლივოს, ასევე ვერ მოახერხებს 21-ე საუკუნეში დედამიწის ამ გეოგრაფიულ ნაწილში ათასობით ადამიანის დახვრეტას, გაქრობას. უბრალოდ ვერ და დამთავრდა! გადაულახავი დაბრკოლებაა. ჩვენი მებრძოლი, შეწირული წინაპრების მთავარი დამსახურება ისაა, რომ ამ დრომდე მოგვატანინეს. დრომდე, როდესაც ვერ გვხრეტენ. ნებისმიერი რაოდენობის ადამიანთა სასამართლოს გარეშე დახვრეტის მანდატის გარეშე ბოლშევიკებიც დამარცხდებოდნენ. რომ შეეძლოთ, დაუფიქრებლად დაგვრეტდნენ. აი ისინი, ამ დღეებში პირბადის გამო ხალხს ვინც აპატიმრებენ – დაუფიქრებლად გამოკრავდნენ ჩახმახს თითს. მიუხედავად იმისა, რომ მათი უმეტესობის წინაპრები ნაღდად დახვრეტილები არიან, ისე აქვთ ტვინები გამორეცხილი, რომ თავისიანების დამხვრეტთა ღირსეულ მემკვიდრეებად იქცნენ და მართალ საქმედ სიმართლის დევნა მიაჩნიათ. ესაა უკვე დენაციფიცირებული მასა. ასეთებად უნდათ აქციონ ყველა, ვისაც თავის ჭკუაში აქ ცხოვრების უფლებას მისცემენ, მაგრამ არ გამოვა ეგ ამბავი. ბელორუსში დახვრეტა არსებობს, მაგრამ ლუკაშენკოც კი უკვე წლებია ვერ იყენებს მას. იმიტომ, რომ ამ დროში ვცხოვრობთ, სადაც მე გივი, დახვრეტილ ბაბუა გივიზე უკვე ზუსტად 30 წლით უფროსი ვარ. კი, სცადეს ბომბით, მაგრამ დარწმუნდნენ, რომ ეს საიმედო არაა, ისეთი, როგორც ტყვია კედელთან. გასაკვირი არაა, რომ დენაციფიკაციაზე პასუხისმგებელ პირად განისაზღვრა თეა წულუკიანი. მამის აღტკინება გამოყვა, მაგრამ გასაქანი აქვს შეზღუდული. ამ პროცესის შიგნით სხვადასხვა მიმართულებას ასევე ჰყავს თავისი პასუხისმგებელი. წულუკიანის კომისიამ უკვე შეასრულა ისტორიის გადაწერის ფუნქცია, თავისი დასკვნით 200 წლის ომთან დაკავშირებით და საფუძველი შეუქმნა პარტიების, პოლიტიკოსების აკრძალვას. წულუკიანი რელიგიურ ძეგლების განადგურებასაც აკონტროლებს. აქაც პრობლემა აქვთ – მეფის რუსეთის დროს ფრესკებს შეათეთრებდნენ, ბოლშევიკების დროს ტაძრებს ააფეთქებდნენ, დღეს კი უწევთ უმოქმედობის ინიცირება, იმისათვის, რომ ეს მემკვიდრეობა მიწასთან გასწორდეს და დაგვავიწყდეს. საბედნიეროდ, ამდენი დრო არ აქვთ. არასამთავრობოების ამოძირკვაზე მუშაობს რაჟდენ კუპრაშვილი. სავარაუდოდ, ის იქნება თავისუფალ მედიაზე მომავალი გენერალური შეტევის სათავეშიც. აი, განათლების „რეფორმას“, რაც შეეხება, დარწმუნებული ვარ, ირაკლი კობახიძის დედა ხელმძღვანელობს. ისიც, მინდია ჯანელიძის მსგავსად, ძირძველი კაგებისტური საუნივერსიტეტო ოჯახის წარმომადგენელია და მისი უფროსი ბიძა იყო, თავად ის ე.წ. „პრემიერის“ უფროსია ახლაც, ისევე, როგორც მისი მამის უფროსი იყო ყოველთვის. განათლების სისტემის განადგურების ხელმძღვანელობის შანსს ის არ გაუშვებდა ხელიდან, ამიტომაც მგონია მისი პროდუქტი. მოკლედ, დენაციფიკაციის პუნქტი პაკეტის ყველაზე მნიშვნელოვანი პუნქტია, მაგრამ ამავე დროს, ყველაზე პრობლემატურიცაა, ამიტომ მის ბოლომდე შესრულებას ვერ დაელოდებიან და პარალელურად დაიწყებენ ბოლო, ნეიტრალიტეტის პუნქტის შესრულებას. ვფიქრობ, ამ მხრივ რუსები მაქსიმალურად აჩქარებენ და აწვებიან, უკრაინაში მათი შანსების გაურესებიდან გამომდინარე, რათა იქ წარუმატებლობის შემთხვევაში აქ მაინც შერჩეთ ფორმალიზირებული, ასე ვთქვათ ბეჭდიანი გამარჯვება, რაც ნეიტრალური სტატუსის შესახებ საკოინსტიტუციო ჩანაწერს გულისხმობს, რომელიც ჩაანაცვლებს ქვეყნის ევრო-ატლანტიკური არჩევანის შესახებ კონსტიტუციის 78-ე მუხლს. პროცესის დაწყებაზე რუსების დავალება უკვე მიღებულია, რადგან უკვე გამოჩნდნენ ოკუპანტთა მესინჯერები ამ მოთხოვნით. მათი გამოჩენა, ფაქტობრივად, ხმოვანი სიგნალია – კრემლიდან დეპეშა მოვიდა. ამ დეპეშებს ისინი რეჟიმისთვის მიწერილი პერსონალური წერილების სახეს აძლევენ, რომელთა საფუძველზეც რეჟიმი დაუყონებლივ იწყებს მოქედებას. გვახსოვს, ასეთი წერილი მისწერეს ნანა კაკაბაძემ და გელა ნიკოლაიშვილმა რეჟიმს წულუკიანის კომისიის შექმნის აუცილებლობაზე და კომისია, არა მხოლოდ მყისვე შეიქმნა, არამედ უკვე მუშაობაც დაასრულა მოღალატეობრივი აქტით. ვატო შაქარიშვილმა მისწერა წერილი არასამთავროების განადგურების აუცილებლობის შესახებ და მყისვე რაჟდენ კუპრაშვილი აღიჭურვა შესაბამისი დავალებით, უფლებამოსილებით და დაიწყო მოქმედება. ამჟამად ეს პერსონები ერთ ნაგვის გროვად გაფორმდნენ, დაირქვეს „ერთიანი, ნეიტრალური საქართველო“ და მოითხოვეს ამ საკითხის რეფერენდუმზე გატანა. ამ მოთხოვნას მყისვე აყვა ქაქის გარნირი – ხაინდრავები, უცნობები და მსგავსები. რეფერენდუმს, ვფიქრობ, ვერ გარისკავენ, აი საკონსტიტუციო უმრავლესობის მოპოვების გზით კი აუცილებლად წავლენ. მე დარწმუნებული ვარ, რომ პარტიების გაუქმების შემდეგ რეჟიმი უკვე გაზაფხულზე დანიშნავს საპარლამენტო არჩევნებს. ვფიქრობ, ირაკლი კობახიძის ციკლი ამ რუსული პაკეტის ბოლომდე შესრულების ვადით შემოისაზღვრება. ხსენებული კაგებისტური წარმომავლობის გამო, არ გამოვრიცხავ, ის პრემიერად რუსების მხრიდან, მინდია ჯანელიძისავით მოთხოვნილი თუ არა, მხარდაჭერილი კადრი მაინც არის. ვფიქრობ, ამ არჩევნებზე ქოცებს სწორედ ის გაიყვანს. ჩემი აზრით არჩევნების შემდეგ მას პარლამენტში დააბრუნებენ, რათა უშუალოდ უხელმძღვანელოს პროცესის დასრულებას – საკონსტიტუციო ჩანაწერის მიღებას, რის შემდგომაც მისი მისია ამოიწურება და გლუვს შეეძლება ჩირად გამოაშროს, ვინმეს აჩუქოს ან სათავსოში შეინახოს. ჩემი აზრით სწორედ ასეთ განვითარებას მოითხოვენ რუსები და კარგი იქნება, ამ თემაზე, საგაზაფხულო საპარლამენტო არჩევნების შემთხვევაში მოქმედების ერთიანი ხედვაზე დისკუსია ახლავე დაიწყოს, მერე ისევ ცაიტნოტში, რომ არ მივიღოთ აქეთა ნაპირიდან ისევ რადიკალურად საპირისპირო მოქმედებები, მით უფრო, რომ მაგ დროისთვის ახალი მოთამაშეები გამოჩნდებიან პოლიტიკურ ველზე. რაც შეეხება გლუვის დღის წესრიგს – ის ორი მიმართულებით ვითარდება. ერთი შიდა ამბებია და აქ რაიმე მწყობრი გეგმის ძიება სრულიად ფუჭია. ეს არის მისი, გლუვის, ნახევარი ნაოჭის მუდმივი ანთების, ეჭვიანობის, ბრაზის, წყენის ანარეკლი. ეს ყველაფერი გროვდება, ერთმანეთს ედება და ბოლოს გამოხეთქავს, ოღონდ, როდის და რა მიმართულებით, კაცმა არ იცის. ამ უკვე გამოხეთქილზე გლუვის აგრესიის მიმართულების კორექცია შესაძლებელია ჭორების და ყურში ჩაჩურჩულების გზით, რასაც მიხვდა კობახიძე და ცდილობს ეს ფაზა სათავისოდ გამოიყენოს. გამომწვევ მიზეზებს რაც შეეხება, მაგალითად, ლილუაშვილზე, ერთმანეთს მიეწყო ამერიკაში გლუვის მესიჯის ვერ მიტანა, თანაც, გლუვმა გადაწყვიტა, რომ ლილუაშილმა მისი საქმეები ვერ დაალაგა, თავისი კი მოაკვარახჭინა და სანქციებს ასცდა. მერე მთავარი ბიტკოინმტრის ქვეყნიდან გასვლა, ბოლოს ჯანგველაძის მკვლელობა და ეგაა. ღარიბაშვილმა, როგორც ჩანს, მაქსიმალური აჭრილობის, დროს, აი კალაძესთან გინებნარევი ურთიერთგადაძახილისას, კობახიძისთვის დარტყმის და მყისვე ყაველაშვილის, მდინარაძის და კობახიძისგან მაგარი ცემის დროს, თავი ვერ შეიკავა და გლუვიც მოიხსენია. საკმარისზე მეტია. ფარცხალაძე-რომანოვი მთლად ჯანგველაძის ამბავია. მერე ეს გლუვში ისევე, როგორც ყოველივე, კონვერტირდება კონკრეტულ თანხებში – რადგან ვერ გაამართლეს, რაც აკეთეს დააბრუნონ. ამის უზრუნველსაყოფად ვიღაცები ციხეში, ესენი ტყვეობაში, წაღებულის პატარა ნაწილი ბიუჯეტში, დიდი – გლუვთან. თავისუფლებაზე ჩემი მეზობელი მილიონიანი გირაოთი და შიდა სატუსაღოში, აქაური ჩემი მეზობელი კი, მისი რომეო და ჯუ-ლეიტა არა-ანშური – სევდაში. გლუვის დღის წესრიგის მეორე პუნქტი და მისი მუდმივი ვერ შესრულება მნიშვნელოვნად იწვევს პირველ პუნქტსაც და ზოგადად, გიჟურ აფეთქებებს ნახევარ ნაოჭში. ამ პუნქტს გლუვი ვერ ერევა და ვერც მოერევა. ესაა პროტესტი და რუსთაველი. მერწმუნეთ, ეს ერთი პუნქტი გადაიყოლებს საბოლოოდ რუსული დღის წესრიგის მთელ პაკეტს. მასობრივი გადასახლებისა და დახვრეტების გარეშე ეს პუნქტი ვერ შესრულდება და სულ რომ ყირაზე დადგეს, გამოვლენილ ზედმეტობას გლუვი ვერ მოერევა, რადგან სწორედ ეს მისთვის და რუსებისთვის ზედმეტობა არის საქართველო და ეს ზედმეტობა იბრძვის, არ ნებდება და არც დანებდება. რუსები და ქოცები ხშირად წუხან – ესენი მაიდნის ორგანიზებას ცდილობენო. არადა, ჩვენ, აქეთა ნაპირზე, ჯერ ბოლომდე ვერ ვხდებით, რომ უკვე ერთი წელია გვაქვს ქართული მაიდანი. მე ოთხი შემდგარი მშვიდობიანი რევოლუციის დაგეგმვასა და განხორციელებაში მაქვს მონაწილეობა მიღებული და არც ერთი მათგანი არ იყო მეორეს იდენტური. საერთო მდგენელის – მშვიდობიანი ცვლილებების – მიღმა, ყველა განსხვავებული იყო. აქაც ასეა – აუცილებელი არაა საბურავები იწვოდეს და ნამდვილი ტყვიები დაფრინავდეს. უკრაინული მაიდანი ხომ არ იყო დაკავებული სამთავრობო შენობები, რეჟიმის დატყვევებული წევრები. ეს იყო კონკრეტული ტერიტორია ქვეყნის დედაქალაქის ცენტრში, რომელიც დაიკავეს თავისუფლებისთვის მებრძოლებმა და შეინარჩუნეს მანამ, სანამ რეჟიმი არ გატყდა. ასე, რომ ჩვენ გვაქვს ლოკაციაც – რუსთაველი, პროცესიც – ერთწლიანი პროტესტი და მიზანიც – გაძლება. ჯარიმებს უკვე გავუძელით, პატიმრობებსაც ვუძლებთ. უკრაინელებმა ნამდვილ ტყვიებს გაუძლეს, ჩვენ სასტიკ დარბევებს. პატიმრობა მძიმეა, მაგრამ არა გამოუსწორებელი, ამიტომ გავუძლებთ. მითუმეტეს, როდესაც ქუჩაში მთავარ სიტყვად სოლიდარობა იქცა. სოლიდარობა უზრუნველყოფს პროტესტის უწყვეტობას, უწყვეტობა კი გამარჯვებას!

World Justice Project-ის ანგარიშის მიხედვით, კანონის უზენაესობის მსოფლიო რეიტინგში, საქართველო აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონში პირველ ადგილზეა
World Justice Project-ის ანგარიშის მიხედვით, კანონის უზენაესობის მსოფლიო რეიტინგში, საქართველო აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონში პირველ ადგილზეა.
ორგანიზაციის მიერ გამოქვეყნებული 2025 წლის კანონის უზენაესობის მსოფლიო რეიტინგის მიხედვით, საქართველოს 143 ქვეყანას შორის 52-ე ადგილზეა. ანგარიშის მიხედვით, საქართველო გლობალურ რეიტინგში შარშანდელთან შედარებით ორი ადგილით ჩამოქვეითდა, თუმცა აღმოსავლეთ და ცენტრალური აზიის რეგიონში პირველ ადგილზეა.
საქართველოს მინიჭებული აქვს 0,58 ქულა. რეიტინგის ავტორების შეფასებით, საქართველო საშუალოზე მაღალი ჯგუფის ქვეყნებს შორის მოხვდა. ამ ჯგუფში ის მეექვსე ადგილს იკავებს.
გლობალურ რეიტინგში საქართველოს ჩამორჩება ევროკავშირის წევრი ბულგარეთი, უნგრეთი, ასევე ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნები – მოლდოვა, უკრაინა, ალბანეთი, მონტენეგრო, სერბეთი და ბოსნია და ჰერცეგოვინა. რეიტინგში 105-ე ადგილზეა ბელარუსი, თურქეთი 118-ე პოზიციაზეა.
რეიტინგის შედგენა ხდება რვა ფაქტორის შეფასებით. ესენია: მთავრობის ძალაუფლების შეკავება, კორუფციის არსებობა, ღია მმართველობა, ფუნდამენტური უფლებები, წესრიგი და უსაფრთხოება, რეგულირება, სამოქალაქო სამართლის სისტემა, სისხლის სამართლის სისტემა.
2025 წლის რეიტინგის მიხედვით, სისხლის სამართლის სისტემის, რეგულირების აღსრულების, ღია მთავრობისა და კორუფციის არსებობის ფაქტორებში საქართველო აღმოსავლეთ ევროპისა და ცენტრალური აზიის რეგიონის ქვეყნებს შორის პირველ ადგილზეა.
ფაქტორებს შორის ყველაზე მაღალი შეფასება საქართველოს აქვს „წესრიგსა და უსაფრთხოებაში“ – 0,78 ქულა. ეს ფაქტორი აფასებს, რამდენად კარგად არის დაცული პიროვნებისა და ქონების უსაფრთხოება.
ყველაზე დაბალი ქულა, 0,50 კი საქართველოს აქვს „სისხლის სამართალის სისტემის“ ფაქტორში, რომელიც ამ სისტემას აფასებს.
საერთო ჯამში, კანონის უზენაესობის 2025 წლის მსოფლიო რეიტინგის მიხედვით, ევროკავშირი ქვეყნების ორ მესამედში ვითარება გაუარესებულია. ყველაზე დიდი უკუსვლა აქვთ სლოვაკეთსა და უნგრეთს.
ევროკავშირის 27 წევრ ქვეყანას შორის ყველაზე დაბალი შეფასება აქვს უნგრეთსა და ბულგარეთს. ყველაზე მაღალი შეფასება მიიღეს – დანიამ, ნორვეგიამ, ფინეთმა, ახალმა ზელანდიამ, გერმანიამ, შვედეთმა და ირლანდიამ.
World Justice Project არის 2006 წელს დაფუძნებული დამოუკიდებელი ორგანიზაცია, რომელიც მუშაობს მსოფლიოში კანონის უზენაესობის განმტკიცების საკითხზე. ორგანიზაციის სათავო ოფისი მდებარეობს ვაშინგტონში. ორგანიზაცია კანონის უზენაესობის მსოფლიო რეიტინგს ადგენს როგორც საზოგადოებრივი აზრის კვლევისა და იურიდიულ საკითხთა ექსპერტების გამოკითხვის საფუძველზე.

უკრაინის ფინანსური საჭიროებების დაფარვისთვის მზად ვართ, – ამის შესახებ ევროკომისიის პრეზიდენტმა, ურსულა ფონ დერ ლაიენმა სტოკჰოლმში, ჩრდილოეთის საბჭოს შეხვედრის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე განაცხადა.
ურსულა ფონ დერ ლაიენის განცხადებით, ევროკავშირი „გაყინული რუსული აქტივების გამოყენების საკითხს განიხილავს“.
„წინადადება გულისხმობს ამ თანხების გამოყენებით უკრაინისთვის სესხის გაცემას, რომელსაც უკრაინა დაფარავს, თუ რუსეთი რეპარაციებს გადაიხდის. ამიტომ, ეს სამართლებრივად სწორი წინადადებაა. მარტივი არ არის, თუმცა სამართლებრივად სწორია“, – განაცხადა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა.
მისი თქმით, ევროპულმა საბჭომ ტექნიკურ საკითხებთან დაკავშირებით შესაძლო ვარიანტების მომზადება მოითხოვა.
„რუსეთისთვის მთავარი გზავნილი სრულიად ნათელია“, – აღნიშნა ევროკომისიის პრეზიდენტმა.

გასული წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური გუნდი ამომრჩეველს დავპირდით, რომ ამომრჩევლების მხარდაჭერის შემთხვევაში ვუზრუნველყოფდით „ნაციონალური მოძრაობის“ რეჟიმის ძირეული პოლიტიკური და სამართლებრივი შეფასების პროცესის წარმართვას. ამ დაპირების შესასრულებლად დემოკრატიული მანდატი 1 120 000-მა ამომრჩეველმა მოგვცა,- ამის შესახებ პარლამენტის თავმჯდომარემ, შალვა პაპუაშვილმა კონსტიტუციური სარჩელის წარდგენის დროს განაცხადა.
პაპუაშვილის თქმით, სარჩელში, „სხვა დარღვევებთან ერთად, მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები, პრაქტიკულად უწყვეტ რეჟიმში, უარყოფენ საქართველოს მოქმედი ხელისუფლებისა და მმართველი პოლიტიკური პარტიის როგორც საშინაოპოლიტიკურ, ისე საგარეოპოლიტიკურ ლეგიტიმაციას”.
„2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური გუნდი ამომრჩეველს დავპირდით, რომ ამომრჩევლების მხარდაჭერის შემთხვევაში ვუზრუნველყოფდით „ნაციონალური მოძრაობის“ რეჟიმის ძირეული პოლიტიკური და სამართლებრივი შეფასების პროცესის წარმართვას. 1 120 000-მა ამომრჩეველმა ამ დაპირების შესასრულებლად მოგვცა მისი დემოკრატიული მანდატი.
ამ სახალხო მანდატის საფუძველზე, საქართველოს პარლამენტის 2025 წლის 5 თებერვლის და 1 აპრილის დადგენილებებით შეიქმნა „2003–2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის, ამ რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკურ პარტიებში გაერთიანებული მოქმედი და ყოფილი თანამდებობის პირების 2003 წლიდან დღემდე საქმიანობის შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისია“, რომელმაც 6 თვიანი მუშაობის პერიოდში, პირდაპირ ეთერში გამართა 64 სხდომა, გამოიკითხა 139 პირი, შეისწავლა მოქალაქეებისგან 778 განცხადება. კომისიის თითქმის 500 გვერდიანი დასკვნის განხილვის საფუძველზე 2025 წლის 3 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება და გაიზიარა კომისიის მიგნებები. ამით, საქართველოს პარლამენტმა პოლიტიკური შეფასება მისცა „ნაციონალური მოძრაობის“ და სხვა დაკავშირებული პარტიების ქმედებებს 2003-2025 წლებში.
დღეს კი, ვიწყებთ ჩვენი დაპირების სამართლებრივი ნაწილის შესრულებას. პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის მიგნებების საფუძველზე ფრაქცია „ქართული ოცნების“, პოლიტიკური ჯგუფების „ხალხის ძალა“ და „ევროპელი სოციალისტების“ წევრები ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მივმართავთ საკონსტიტუციო სასამართლოს კონკრეტული პოლიტიკური პარტიების არაკონსტიტუციურად ცნობისა და მათი აკრძალვის მოთხოვნით.
საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლი დაუშვებლად მიიჩნევს ისეთი პოლიტიკური პარტიის საქმიანობას, „რომლის მიზანია საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა ან ძალადობით შეცვლა, ქვეყნის დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა ან რომელიც ეწევა ომის ან ძალადობის პროპაგანდას, აღვივებს ეროვნულ, ეთნიკურ, კუთხურ, რელიგიურ ან სოციალურ შუღლს.“
ამასთან, პოლიტიკური პარტიის საქმიანობა უშუალოდ და მჭიდროდ დაკავშირებულია თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციაისთანაც, რომლიდან გამომდინარეც, დაუშვებელია პოლიტიკური პარტიის ისეთი საქმიანობა, რომელიც უგულებელყოფს დემოკრატიული სახელმწიფოს იდეას ან საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს რომელიმე ფუძემდებლურ პრინციპს. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ თავის გადაწყვეტილებებში სწორედ თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციაზე დაყრდნობით აღნიშნავს, რომ თუ სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანომ პოლიტიკური პარტიის მიერ დემოკრატიისთვის საფრთხის შემცველი პოლიტიკის გატარების რისკი სათანადოდ დაადასტურა, სახელმწიფო უფლებამოსილია აღკვეთოს ასეთი პოლიტიკის გატარება.
ჩვენი ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილია რამდენიმე პოლიტიკური პარტიის არაკონსტიტუციურად ცნობა და აკრძალვა. სხვა დარღვევებთან ერთად, მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები, პრაქტიკულად უწყვეტ რეჟიმში, უარყოფენ საქართველოს მოქმედი ხელისუფლებისა და მმართველი პოლიტიკური პარტიის როგორც საშინაოპოლიტიკურ, ისე საგარეოპოლიტიკურ ლეგიტიმაციას. შესაბამისად, მის კონსტიტუციურობას. ამით, აღნიშნული პარტიები აღიარებენ რომ მათსა და მმართველ პარტიას შორის ერთ-ერთი მხარე უსათუოდ არაკონსტიტუციურად უნდა შეირაცხოს. ჩვენს სარჩელში წარმოდგენილია მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ არაკონსტიტუციური მიზნები სწორედ ამ პოლიტიკურ პარტიებს ამოძრავებს.
სამართლებრივი დასაბუთება –
კონსტიტუციური სარჩელი ეფუძნება საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემდეგ დარღვევებს:
· საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა და ძალადობით შეცვლა
· ადამიანის უფლებების ხელყოფა
საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების განუყოფელი ელემენტია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი და ადამიანის ძირითადი უფლებები, რომელთა სისტემური დარღვევა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების ხელყოფაა. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლებაში ყოფნის პერიოდში, ადამიანის უფლებების ხელყოფა გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და მიიღო სისტემური და სისტემატური ხასიათი, კერძოდ
პენიტენციურ დაწესებულებებში მოთავსებულ პირთა წამების პრაქტიკის დანერგვით,
მკვლელობებისა და სხვაგვარი ძალადობის პრაქტიკის დანერგვით,
პირთა უკანონო თვალთვალის, უკანონო მიყურადებისა და პირადი ცხოვრების ამსახველი ვიდეო-, აუდიო- და ფოტომასალის უკანონოდ შექმნის, შენახვისა და გამოყენების პრაქტიკის დანერგვით,
მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების საკუთრების ან სხვა უფლების ხელმყოფი პრაქტიკის დანერგვით,
ქონების გამოძალვისა და საკუთრების უფლების ხელყოფის პრაქტიკის დანერგვით.
· საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმა, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის მცდელობები
საქართველოს პარლამენტის 2012 წლის 1 ოქტომბრის არჩევნების ჩატარებიდან დღემდე საქართველოში ჩატარდა 9 მორიგი საყოველთაო არჩევნები. აღნიშნული არჩევნების შედეგებისა და ამ არჩევნების გზით არჩეული ორგანოების ან თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე მთელ რიგ შემთხვევებში უარი თქვეს და ამ გზით საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ არაერთი საბოტაჟი აწარმოეს კონსტიტუციურ სარჩელში მითითებულმა არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ეს არჩევნები საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარდა.
1) 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ შედგა ხალხის მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადების პირველი მცდელობა, როდესაც არჩევნების არალეგიტიმურობის ყალბი საბაბით, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ არჩევნების მეორე ტურს ბოიკოტიც კი გამოუცხადა. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ საქართველოს პარლამენტში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
2) 2018 წელს „ნაციონალური მოძრაობის“ თაოსნობით მოქმედმა კოალიციამ უარი თქვა საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების შედეგების აღიარებაზე და სცადა ძალადობრივი მეთოდის გამოყენებით საქართველოს ახალარჩეული პრეზიდენტის ფიცის დადების ცერემონიის ჩაშლა.
3) 2019 წლის ივნისში „ნაციონალური მოძრაობა“ და მჭიდროდ დაკავშირებული სხვა პოლიტიკური პარტიები საქართველოს პარლამენტის სასახლის შტურმით აღებას შეეცადნენ.
4) 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა არალეგიტიმურად შერაცხეს, უარი თქვეს ახალარჩეული პარლამენტის მუშაობაში მონაწილეობაზე და საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ადმინისტრაციული შენობის შტურმით აღებას შეეცადნენ. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ საქართველოს პარლამენტში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
5) 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნები არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა არალეგიტიმურ არჩევნებად შერაცხეს, სხვადასხვა ქალაქში საპროტესტო აქციები წამოიწყეს და ხელახალი არჩევნების ჩატარების მოთხოვნა განაახლეს. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
6) 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებმაც საარჩევნო ბარიერი გადალახეს, უარყვეს ამ არჩევნების შედეგები, უარი თქვეს პარლამენტის წევრის მანდატებზე და ახალარჩეული პარლამენტი არალეგიტიმურად გამოაცხადეს. მეტიც, არჩევნების შემდეგ, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ხელი შეუწყეს და განახორციელეს ისეთი ღონისძიებები, რომლებიც მოიცავდა საქართველოს პარლამენტის სასახლეში ძალის გამოყენებით შეჭრას.
ზემოაღნიშნული ქმედებების პარალელურად და მათ გაგრძელებად, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა 2022-2025 წლებში განახორციელეს საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის რამდენიმე მცდელობა.
არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად შერაცხვის პირველი მცდელობა 2016 წელს დაფიქსირდა, 2018 წლიდან ამ მცდელობამ სისტემატური, ხოლო 2020 წლიდან კი სისტემური და უწყვეტი სახე შეიძინა. ამასთან, დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადებას 2019-2025 წლებში ერთვოდა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის, მთლიანობაში, ექვსი უშუალო მცდელობა, რაც ადასტურებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისკენ ან ძალადობით შეცვლისკენ მიმართული საქმიანობა, რომელსაც არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები აწარმოებენ ხანგრძლივი, სისტემატური, სისტემური და აქტუალურია, რაც დღეს ამ მიზნის აქტუალურობასაც უტყუარად ცხადყოფს.
ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებები. ამასთანავე, კონსტიტუციურ სარჩელში მითითებულმა ყველა არაკონსტიტუციურმა პარტიამ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული დემოკრატიის არსი, რაც საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარებული საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უსაფუძვლოდ უარის თქმასა და დემოკრატიის მიმართ აშკარა და უხეში უპატივცემულობის გამოვლენაში გამოიხატა.
· საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა
· 2008 წლის აგვისტოს ომთან დაკავშირებული მოვლენები
„ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ჩაიდინა არაერთი ქმედება და ამ მხრივ, აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რამაც დააზიანა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივა და ხელი შეუწყო საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციასა და საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებას. კერძოდ, 2004-2008 წლებში საომარ რიტორიკასთან და კონფრონტაციულ ქმედებებთან ერთად აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები:
· 2004 წელს ქალაქ ცხინვალის მიმართულებით შეიარაღებული დაპირისპირება განხორციელდა.
· 2006 წლის 28 სექტემბერს კოდორის ხეობას საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით ეწოდა „ზემო აფხაზეთი“.
· 2006 წლის ნოემბერში საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში საქართველოს როგორც დე იურე, ისე დე ფაქტო იურისდიქციას დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე ჩაატარა ალტერნატიული არაკონსტიტუციური არჩევნები, სადაც აირჩა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტი და მის დაქვემდებარებაში შეიქმნა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ალტერნატიული მთავრობა, რომლის წევრებიც მინისტრებად იწოდებოდნენ. ამით საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტულ არჩევნებს ირიბი ლეგიტიმაცია შესძინა, რაც საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების ღია და უხეში ღალატი იყო.
· 2007 წელს საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე შექმნა დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული და სამართლებრივად აღადგინა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის 1990 წელს გაუქმებული საზღვრები.
· აღნიშნული ქმედებების კულმინაცია იყო 2008 წლის აგვისტო, როდესაც საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ შექმნა ნიადაგი ცხინვალის რეგიონში საოკუპაციო ძალის შესაჭრელად, რის შემდეგაც საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ მხარი დაუჭირა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2008 წლის 2 ოქტომბრის რეზოლუციას, რომლითაც აღიარა საკუთარი ქმედებებით ესკალაციის ახალ, „ღია და სრულმასშტაბიანი საომარი მოქმედებების საფეხურზე“ გადაყვანა, რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას კი „საპასუხო იერიში“ უწოდა.
ამრიგად, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ 2004 წლიდან გეგმაზომიერად და თანამიმდევრულად განახორციელა ქმედებები და ღონისძიებები, რომლებმაც ხელი შეუწყო არა მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციას, არამედ საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებასაც.
· 2012 წლის შემდეგ განვითარებული მოვლენები
„ნაციონალურმა მოძრაობამ“ საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ქმედებების ჩადენა 2012 წლის შემდეგაც განაგრძო, რაც უკვე მჭიდროდ დაკავშირებულ სხვა არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიებთან ერთად განახორციელა.
· საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანება და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობა
2022 წელს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის პირველივე წუთებიდან გამოვლინდა არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიზანი და მცდელობა, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციას შორის კონფლიქტი მაქსიმალურ ნიშნულამდე გაემწვავებინათ. არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები დღემდე ცდილობენ, საქართველოსა და რუსეთს შორის ვითარება გამწვავდეს იგივე ფორმითა და ხარისხით, რა ფორმითა და ხარისხითაც ამას 2008 წლის ომამდე „ნაციონალური მოძრაობა“ ახორციელებდა.
· საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფაში უცხოური ძალისთვის ხელის შეწყობა.
საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანებასა და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობასთან ერთად, 2012 წლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფის მცდელობა სხვა მიმართულებითაც ხორციელდება; კერძოდ, ეს პოლიტიკური პარტიები ისწრაფვიან, სხვადასხვა საკითხთან მიმართებით უცხოეთიდან „დაისაჯოს“ საქართველოს სახელმწიფო და საქართველოს ხელისუფლება, რათა საქართველოს მოქალაქეებში უკმაყოფილება დაგროვდეს, ისინი მათ მიერ კანონიერად არჩეულ ხელისუფლებას დაუპირისპირდნენ და ეს პროცესები საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ საბოტაჟის მექანიზმად და საქართველოს ხელისუფლებაზე ზეწოლის ბერკეტად იქნეს გამოყენებული. კერძოდ, ეს მცდელობები მოიცავს
· ევროპის კავშირის წევრი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე საქართველოს მოქალაქეთათვის უვიზო მიმოსვლის რეჟიმის შემოღებისა და შენარჩუნების საკითხისთვის საზიანო ქმედებებს,
· ევროპის კავშირში საქართველოს გაწევრების მიმართულებით ქვეყნისთვის ხელშემშლელ ქმედებებს,
· საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს ხელისუფლებაზე უცხოეთიდან სისტემატური საინფორმაციო თავდასხმებს, სანქციების დაწესების მცდელობებს და ამის ხელშეწყობას.
ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელყო საქართველოს დამოუკიდებლობა და მიზანმიმართულად შექმნა ნიადაგი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის დასარღვევად, ხოლო 2012 წლის შემდეგ ამ პოლიტიკურმა პარტიამ და სხვა არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა განახორციელეს საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფისა და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევის მრავალი მცდელობა.
სასარჩელო მოთხოვნა
ზემოაღნიშნული გარემოებები, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომების გათვალისწინებით, ერთობლივად ქმნის რამდენიმე არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის აკრძალვის მყარ კონსტიტუციურ საფუძველს.
ამასთან, საერთაშორისო პრაქტიკის მიხედვით პოლიტიკური პარტიის აკრძალვისთვის, მის არაკონსტიტუციურ იდეებთან და ქცევასთან ერთად, მნიშვნელოვანია, რომ კონკრეტულ პარტიას, ჰქონდეს იმის შესაძლებლობა, რომ რეალური საფრთხე შეუქმნას კონსტიტუციურ წყობილებას. ამ მხრივ განმსაზღვრელია პარტიის ზომა, სტრუქტურული ორგანიზება, პოლიტიკური გავლენა. ამიტომ, იმ პარტიების განსაზღვრისას, რომელთა აკრძალვასაც კონსტიტუციური სარჩელით ვითხოვთ, ვისარგებლეთ ორი მთავარი კრიტერიუმით:
– რამდენად მყარია კონკრეტული პარტიის არაკონსტიტუციურობის სამართლებრივი დასაბუთება,
– რამდენად უქმნის კონკრეტული არაკონსტიტუციური პარტია მისი ზომით, ორგანიზაციული სტრუქტურით თუ პოლიტიკური გავლენით რეალურ საფრთხეს კონსტიტუციურ წყობილებას.
შესაბამისად, ჩვენი ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილია შემდეგი სამი პოლიტიკური პარტიის არაკონსტიტუციურად ცნობა და აკრძალვა, რომლებმაც საერთო მისწრაფებებით მოქმედი კოალიციური ერთობა და ერთიანი ორგანიზმი შექმნეს და დღესაც ასე მოქმედებენ. ეს პარტიებია (პარტიების რეესტრში მითითებული მათი იურიდიული დასახელებებით):
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანობა − ნაციონალური მოძრაობა“,
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „კოალიცია ცვლილებისთვის, გვარამია, მელია, გირჩი, დროა“,
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველო − ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის“.
ამასთანავე, გასათვალისწინებელია, რომ ზემოხსენებულ პოლიტიკურ პარტიებთან მჭიდროდ დაკავშირებულია სხვა პოლიტიკური პარტიებიც, როგორებიცაა „ელენე ხოშტარია – დროა“ და „გირჩი – მეტი თავისუფლება“, რომლებიც სინამდვილეში „კოალიცია ცვლილებისთვის, გვარამია, მელია, გირჩი, დროას“ შემადგენლობაში არიან, თუმცა, ფორმალურად, დამოუკიდებელ პარტიებადაც არიან რეგისტრირებული, აგრეთვე „კი ევროპას – სტრატეგია აღმაშენებელი“, „ევროპული საქართველო – მოძრაობა თავისუფლებისთვის“, „ფედერალისტური პარტია“, „საქართველოს რესპუბლიკური პარტია“ და სხვა ფიქტიური, ერთკაციანი და მცირე პარტიები. თუმცა, ვინაიდან მათ ამჟამად, მათი სიდიდით, ორგანიზაციული სტრუქტურით არსებითი გავლენა, მათ შორის, საარჩევნო ბარიერის გადალახვის რეალური პერსპექტივა არ გააჩნიათ, ამ ეტაპზე მათი აკრძალვის აუცილებლობა არ იკვეთება. მათი არაკონსტიტუციურობის საკითხი დღის წესრიგში შეიძლება დადგეს მოგვიანებით, იმ შემთხვევაში, თუ ისინი პოლიტიკურ პროცესზე არსებით გავლენას შეიძენენ.
ზემოაღნიშნული პარტიების არაკონსტიტუციური მიზნების ერთიანობას ადასტურებს შემდეგი გარემოებები:
– აღნიშნული პოლიტიკური პარტიების ხელმძღვანელი პირები „ნაციონალური მოძრაობის“ ან მისი მონაწილეობით შექმნილი საარჩევნო ბლოკის წარდგენით არჩეულ იქნენ სხვადასხვა მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრებად, ეკავათ სხვადასხვა პარტიული თუ პოლიტიკური თანამდებობა.
– აღნიშნული პოლიტიკური პარტიები წლების განმავლობაში თვისებრივად ერთნაირი პოზიციით წარმოჩინდებოდნენ, ქმნიდნენ საერთო მისწრაფებით მოქმედ კოალიციურ ერთობას და ერთიან ორგანიზმს და დღესაც ასე მოქმედებენ.
ამავე დროს, ჩვენი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილი არ იქნება არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის წარდგენით არჩეული წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრების უფლებამოსილების შეწყვეტა, რაც დღევანდელი მდგომარეობით, რელევანტური იქნებოდა მხოლოდ პარტია „ლელოს“ სახელით საკრებულოებში გასულ 59 წევრთან დაკავშირებით. ამით, უპირველეს ყოვლისა, გვსურს, პატივი ვცეთ მათ ამომრჩევლებს და განსხვავებით თავად პარტია „ლელოსგან“, რომელმაც მისი ამომრჩევლისგან მინიჭებულ საპარლამენტო მანდატების მიღებაზე უარი თქვა, საკრებულოებში შევინარჩუნოთ ამომრჩევლის მიერ გაცემული მანდატები.
ასევე, ჩვენი სარჩელი არ შეიცავს არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიასთან დაკავშირებული პირებისთვის პოლიტიკური საქმიანობის შეზღუდვის მოთხოვნას. როგორც იცით, დღეს კანონმდებლობით განსაზღვრულია მემკვიდრე პარტიის ინსტიტუტი, რომელიც იძლევა უფრო ფართო შესაძლებლობას აკრძალული პარტიებთან დაკავშირებული პირების სამომავლო არაკონსტიტუციური პოლიტიკური საქმიანობის აღსაკვეთად“,- განაცხადა პაპუაშვილმა.

შალვა პაპუაშვილმა წარადგინა კონსტიტუციური სარჩელი, რომელშიც მოთხოვნილია „ნაციონალური მოძრაობის“, „კოალიცია ცვლილებისთვის“ და „ძლიერი საქართველო-ლელო“ საქმიანობის არაკონსტიტუციურად ცნობა და მათი აკრძალვა. სრულად
ფრაქცია „ქართული ოცნების“, პოლიტიკური ჯგუფების „ხალხის ძალა“ და „ევროპელი სოციალისტების“ წევრების ერთობლივ კონსტიტუციურ სარჩელთან დაკავშირებით, რომლითაც მოთხოვნილია რამდენიმე პოლიტიკური პარტიის საქმიანობის არაკონსტიტუციურად ცნობა და მათი აკრძალვა
წინაპირობა
2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური გუნდი ამომრჩეველს დავპირდით, რომ ამომრჩევლების მხარდაჭერის შემთხვევაში უზრუნველყოფილიყო „ნაციონალური მოძრაობის“ რეჟიმის ძირეული პოლიტიკური და სამართლებრივი შეფასების პროცესის წარმართვას. 1 120 000-მა ამომრჩეველმა ამ დაპირების შესასრულებლად მოგვცა მისი დემოკრატიული მანდატი.
ამ სახალხო მანდატის საფუძველზე, საქართველოს პარლამენტის 2025 წლის 5 თებერვლის და 1 აპრილის დადგენილებებით შეიქმნა „2003–2012 წლებში მოქმედი რეჟიმის, ამ რეჟიმის პოლიტიკური თანამდებობის პირებისა და პოლიტიკურ პარტიებში გაერთიანებული მოქმედი და ყოფილი თანამდებობის პირების 2003 წლიდან დღემდე საქმიანობის შემსწავლელი საქართველოს პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისია“, რომელმაც 6 თვიანი მუშაობის პერიოდში, პირდაპირ ეთერში გამართა 64 სხდომა, გამოიკითხა 139 პირი, შეისწავლა მოქალაქეებისგან 778 განცხადება. კომისიის თითქმის 500 გვერდიანი დასკვნის განხილვის საფუძველზე 2025 წლის 3 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტმა მიიღო დადგენილება და გაიზიარა კომისიის მიგნებები. ამით, საქართველოს პარლამენტმა პოლიტიკური შეფასება მისცა „ნაციონალური მოძრაობის“ და სხვა დაკავშირებული პარტიების ქმედებებს 2003-2025 წლებში.
დღეს კი, ვიწყებთ ჩვენი დაპირების სამართლებრივი ნაწილის შესრულებას. პარლამენტის დროებითი საგამოძიებო კომისიის მიგნებების საფუძველზე ფრაქცია „ქართული ოცნების“, პოლიტიკური ჯგუფების „ხალხის ძალა“ და „ევროპელი სოციალისტების“ წევრები ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მივმართავთ საკონსტიტუციო სასამართლოს კონკრეტული პოლიტიკური პარტიების არაკონსტიტუციურად ცნობისა და მათი აკრძალვის მოთხოვნით.
საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლი დაუშვებლად მიიჩნევს ისეთი პოლიტიკური პარტიის საქმიანობას, „რომლის მიზანია საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა ან ძალადობით შეცვლა, ქვეყნის დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა ან რომელიც ეწევა ომის ან ძალადობის პროპაგანდას, აღვივებს ეროვნულ, ეთნიკურ, კუთხურ, რელიგიურ ან სოციალურ შუღლს.“
ამასთან, პოლიტიკური პარტიის საქმიანობა უშუალოდ და მჭიდროდ დაკავშირებულია თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციასთანაც, რომლიდან გამომდინარეც, დაუშვებელია პოლიტიკური პარტიის ისეთი საქმიანობა, რომელიც უგულებელყოფს დემოკრატიული სახელმწიფოს იდეას ან საფრთხეს უქმნის სახელმწიფოს რომელიმე ფუძემდებლურ პრინციპს. ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ თავის გადაწყვეტილებებში სწორედ თავდაცვისუნარიანი დემოკრატიის კონცეფციაზე დაყრდნობით აღნიშნავს, რომ თუ სახელმწიფო ხელისუფლების ორგანომ პოლიტიკური პარტიის მიერ დემოკრატიისთვის საფრთხის შემცველი პოლიტიკის გატარების რისკი სათანადოდ დაადასტურა, სახელმწიფო უფლებამოსილია აღკვეთოს ასეთი პოლიტიკის გატარება.
ჩვენი ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილია რამდენიმე პოლიტიკური პარტიის არაკონსტიტუციურად ცნობა და აკრძალვა. სხვა დარღვევებთან ერთად, მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები, პრაქტიკულად უწყვეტ რეჟიმში, უარყოფენ საქართველოს მოქმედი ხელისუფლებისა და მმართველი პოლიტიკური პარტიის როგორც საშინაო პოლიტიკურ, ისე საგარეო პოლიტიკურ ლეგიტიმაციას და შესაბამისად, მის კონსტიტუციურობას. ამით, აღნიშნული პარტიები აღიარებენ რომ მათსა და მმართველ პარტიას შორის ერთ-ერთი მხარე უსათუოდ არაკონსტიტუციურად უნდა შეირაცხოს. ჩვენს სარჩელში წარმოდგენილია მტკიცებულებები იმის შესახებ, რომ არაკონსტიტუციური მიზნები სწორედ ამ პოლიტიკურ პარტიებს ამოძრავებს.
სამართლებრივი დასაბუთება
კონსტიტუციური სარჩელი ეფუძნება საქართველოს კონსტიტუციის 23-ე მუხლით გათვალისწინებულ შემდეგ დარღვევებს:
I. საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობა და ძალადობით შეცვლა
1. ადამიანის უფლებების ხელყოფა
საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების განუყოფელი ელემენტია სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპი და ადამიანის ძირითადი უფლებები, რომელთა სისტემური დარღვევა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების ხელყოფაა. დროებითი საგამოძიებო კომისიის დასკვნაში ასახული ფაქტებითა და მტკიცებულებებით დასტურდება, რომ „ნაციონალური მოძრაობის“ ხელისუფლებაში ყოფნის პერიოდში, ადამიანის უფლებების ხელყოფა გასცილდა ერთეული შემთხვევების ფარგლებს და მიიღო სისტემური და სისტემატური ხასიათი, კერძოდ
· პენიტენციურ დაწესებულებებში მოთავსებულ პირთა წამების პრაქტიკის დანერგვით,
· მკვლელობებისა და სხვაგვარი ძალადობის პრაქტიკის დანერგვით,
· პირთა უკანონო თვალთვალის, უკანონო მიყურადებისა და პირადი ცხოვრების ამსახველი ვიდეო-, აუდიო- და ფოტომასალის უკანონოდ შექმნის, შენახვისა და გამოყენების პრაქტიკის დანერგვით,
· მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების საკუთრების ან სხვა უფლების ხელმყოფი პრაქტიკის დანერგვით,
· ქონების გამოძალვისა და საკუთრების უფლების ხელყოფის პრაქტიკის დანერგვით.
2. საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უარის თქმა, საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის მცდელობები
საქართველოს პარლამენტის 2012 წლის 1 ოქტომბრის არჩევნების ჩატარებიდან დღემდე საქართველოში ჩატარდა 9 მორიგი საყოველთაო არჩევნები. აღნიშნული არჩევნების შედეგებისა და ამ არჩევნების გზით არჩეული ორგანოების ან თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე მთელ რიგ შემთხვევებში უარი თქვეს და ამ გზით საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ არაერთი საბოტაჟი აწარმოვეს კონსტიტუციურ სარჩელში მითითებულმა არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა, მიუხედავად იმისა, რომ ყველა ეს არჩევნები საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარდა.
1) 2016 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ შედგა ხალხის მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადების პირველი მცდელობა, როდესაც არჩევნების არალეგიტიმურობის ყალბი საბაბით, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ არჩევნების მეორე ტურს ბოიკოტიც კი გამოუცხადა. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ საქართველოს პარლამენტში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
2) 2018 წელს „ნაციონალური მოძრაობის“ თაოსნობით მოქმედმა კოალიციამ უარი თქვა საქართველოს პრეზიდენტის არჩევნების შედეგების აღიარებაზე და სცადა ძალადობრივი მეთოდის გამოყენებით საქართველოს ახალარჩეული პრეზიდენტის ფიცის დადების ცერემონიის ჩაშლა.
3) 2019 წლის ივნისში „ნაციონალური მოძრაობა“ და მჭიდროდ დაკავშირებული სხვა პოლიტიკური პარტიები საქართველოს პარლამენტის სასახლის შტურმით აღებას შეეცადნენ.
4) 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა არალეგიტიმურად შერაცხეს, უარი თქვეს ახალარჩეული პარლამენტის მუშაობაში მონაწილეობაზე და საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ადმინისტრაციული შენობის შტურმით აღებას შეეცადნენ. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ საქართველოს პარლამენტში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
5) 2021 წლის თვითმმართველობის არჩევნები არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა არალეგიტიმურ არჩევნებად შერაცხეს, სხვადასხვა ქალაქში საპროტესტო აქციები წამოიწყეს და ხელახალი არჩევნების ჩატარების მოთხოვნა განაახლეს. თუმცა, მოგვიანებით, ისინი შეუდგნენ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებში მანდატების გამოყენებას, რაც უტყუარად ადასტურებს იმ გარემოებას, რომ არჩევნების არალეგიტიმურად გამოცხადებას არავითარი საფუძველი არ ჰქონდა.
6) 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ პოლიტიკურმა პარტიებმა, რომლებმაც საარჩევნო ბარიერი გადალახეს, უარყვეს ამ არჩევნების შედეგები, უარი თქვეს პარლამენტის წევრის მანდატებზე და ახალარჩეული პარლამენტი არალეგიტიმურად გამოაცხადეს. მეტიც, არჩევნების შემდეგ, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა ხელი შეუწყვეს და განახორციელეს ისეთი ღონისძიებები, რომლებიც მოიცავდა საქართველოს პარლამენტის სასახლეში ძალის გამოყენებით შეჭრას.
ზემოაღნიშნული ქმედებების პარალელურად და მათ გაგრძელებად, არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა 2022-2025 წლებში განახორციელეს საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობის ან ძალადობით შეცვლის რამდენიმე მცდელობა.
არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიერ დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად შერაცხვის პირველი მცდელობა 2016 წელს დაფიქსირდა, 2018 წლიდან ამ მცდელობამ სისტემატური, ხოლო 2020 წლიდან კი სისტემური და უწყვეტი სახე შეიძინა. ამასთან, დემოკრატიული წესით არჩეული ხელისუფლების არალეგიტიმურად გამოცხადებას 2019-2025 წლებში ერთვოდა საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისა და ძალადობით შეცვლის, მთლიანობაში, ექვსი უშუალო მცდელობა, რაც ადასტურებს, რომ საქართველოს კონსტიტუციური წყობილების დამხობისკენ ან ძალადობით შეცვლისკენ მიმართული საქმიანობა, რომელსაც არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები აწარმოებენ ხანგრძლივი, სისტემატური, სისტემური და აქტუალურია, რაც დღეს ამ მიზნის აქტუალურობასაც უტყუარად ცხადყოფს.
ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული ადამიანის ძირითადი უფლებები. ამასთანავე, კონსტიტუციურ სარჩელში მითითებულმა ყველა არაკონსტიტუციურმა პარტიამ დაარღვია საქართველოს კონსტიტუციის მე-3 მუხლითა და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გათვალისწინებული დემოკრატიის არსი, რაც საქართველოს კონსტიტუციისა და საარჩევნო კანონმდებლობის შესაბამისად ჩატარებული საყოველთაო არჩევნების გზით არჩეული ორგანოებისა და თანამდებობის პირების ლეგიტიმურობის აღიარებაზე უსაფუძვლოდ უარის თქმასა და დემოკრატიის მიმართ აშკარა და უხეში უპატივცემულობის გამოვლენაში გამოიხატა.
II. საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფა, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა
1. 2008 წლის აგვისტოს ომთან დაკავშირებული მოვლენები
„ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელისუფლებაში ყოფნის დროს საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ჩაიდინა არაერთი ქმედება და ამ მხრივ, აშკარა არაკონსტიტუციური საქმიანობა განახორციელა, რამაც დააზიანა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივა და ხელი შეუწყო საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციასა და საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებას. კერძოდ, 2004-2008 წლებში საომარ რიტორიკასთან და კონფრონტაციულ ქმედებებთან ერთად აღსანიშნავია შემდეგი ფაქტები:
• 2004 წელს ქალაქ ცხინვალის მიმართულებით შეიარაღებული დაპირისპირება განხორციელდა.
• 2006 წლის 28 სექტემბერს კოდორის ხეობას საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულებით ეწოდა „ზემო აფხაზეთი“.
• 2006 წლის ნოემბერში საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში საქართველოს როგორც დე იურე, ისე დე ფაქტო იურისდიქციას დაქვემდებარებულ ტერიტორიაზე ჩაატარა ალტერნატიული არაკონსტიტუციური არჩევნები, სადაც აირჩა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტი და მის დაქვემდებარებაში შეიქმნა ე.წ. სამხრეთ ოსეთის ალტერნატიული მთავრობა, რომლის წევრებიც მინისტრებად იწოდებოდნენ. ამით საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ ცხინვალის რეგიონში სეპარატისტულ არჩევნებს ირიბი ლეგიტიმაცია შესძინა, რაც საქართველოს სახელმწიფო ინტერესების ღია და უხეში ღალატი იყო.
• 2007 წელს საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ ყოფილი სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის ტერიტორიაზე შექმნა დროებითი ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული და სამართლებრივად აღადგინა სამხრეთ ოსეთის ავტონომიური ოლქის 1990 წელს გაუქმებული საზღვრები.
• აღნიშნული ქმედებების კულმინაცია იყო 2008 წლის აგვისტო, როდესაც საქართველოს იმდროინდელმა ხელისუფლებამ შექმნა ნიადაგი ცხინვალის რეგიონში საოკუპაციო ძალის შესაჭრელად, რის შემდეგაც საქართველოს იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ მხარი დაუჭირა ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის 2008 წლის 2 ოქტომბრის რეზოლუციას, რომლითაც აღიარა საკუთარი ქმედებებით ესკალაციის ახალ, „ღია და სრულმასშტაბიანი საომარი მოქმედებების საფეხურზე“ გადაყვანა, რუსეთის სამხედრო ინტერვენციას კი „საპასუხო იერიში“ უწოდა.
ამრიგად, „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ 2004 წლიდან გეგმაზომიერად და თანამიმდევრულად განახორციელა ქმედებები და ღონისძიებები, რომლებმაც ხელი შეუწყო არა მხოლოდ საქართველოს ტერიტორიების ოკუპაციას, არამედ საოკუპაციო ძალის მიერ ოკუპაციასთან მიმართებით პოლიტიკური პოზიციების გამყარებასაც.
2. 2012 წლის შემდეგ განვითარებული მოვლენები
„ნაციონალურმა მოძრაობამ“ საქართველოს დამოუკიდებლობისა და ტერიტორიული მთლიანობის წინააღმდეგ ქმედებების ჩადენა 2012 წლის შემდეგაც განაგრძო, რაც უკვე მჭიდროდ დაკავშირებულ სხვა არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიებთან ერთად განახორციელა.
• საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანება და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობა
2022 წელს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის პირველივე წუთებიდან გამოვლინდა არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიების მიზანი და მცდელობა, რუსეთ-უკრაინის ომის ფონზე, საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციას შორის კონფლიქტი მაქსიმალურ ნიშნულამდე გაემწვავებინათ. არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიები დღემდე ცდილობენ, საქართველოსა და რუსეთს შორის ვითარება გამწვავდეს იგივე ფორმითა და ხარისხით, რა ფორმითა და ხარისხითაც ამას 2008 წლის ომამდე „ნაციონალური მოძრაობა“ ახორციელებდა.
• საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფაში უცხოური ძალისთვის ხელის შეწყობა.
საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის მშვიდობიანი გზით აღდგენის პერსპექტივის დაზიანებასა და საქართველოსა და რუსეთს შორის აქტიური საომარი მოქმედებების გაჩაღების მცდელობა-ხელშეწყობასთან ერთად, 2012 წლის შემდეგ საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფის მცდელობა სხვა მიმართულებითაც ხორციელდება; კერძოდ, ეს პოლიტიკური პარტიები ისწრაფვიან, სხვადასხვა საკითხთან მიმართებით უცხოეთიდან „დაისაჯოს“ საქართველოს სახელმწიფო და საქართველოს ხელისუფლება, რათა საქართველოს მოქალაქეებში უკმაყოფილება დაგროვდეს, ისინი მათ მიერ კანონიერად არჩეულ ხელისუფლებას დაუპირისპირდნენ და ეს პროცესები საქართველოს სახელმწიფოს წინააღმდეგ საბოტაჟის მექანიზმად და საქართველოს ხელისუფლებაზე ზეწოლის ბერკეტად იქნეს გამოყენებული. კერძოდ, ეს მცდელობები მოიცავს
• ევროპის კავშირის წევრი სახელმწიფოების ტერიტორიაზე საქართველოს მოქალაქეთათვის უვიზო მიმოსვლის რეჟიმის შემოღებისა და შენარჩუნების საკითხისთვის საზიანო ქმედებებს,
• ევროპის კავშირში საქართველოს გაწევრების მიმართულებით ქვეყნისთვის ხელშემშლელ ქმედებებს,
• საქართველოს სახელმწიფოსა და საქართველოს ხელისუფლებაზე უცხოეთიდან სისტემატური საინფორმაციო თავდასხმებს, სანქციების დაწესების მცდელობებს და ამის ხელშეწყობას.
ამრიგად, 2004-2012 წლებში „ნაციონალურმა მოძრაობამ“ ხელყო საქართველოს დამოუკიდებლობა და მიზანმიმართულად შექმნა ნიადაგი საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობის დასარღვევად, ხოლო 2012 წლის შემდეგ ამ პოლიტიკურმა პარტიამ და სხვა არაკონსტიტუციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა განახორციელეს საქართველოს დამოუკიდებლობის ხელყოფისა და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევის მრავალი მცდელობა.
სასარჩელო მოთხოვნა
ზემოაღნიშნული გარემოებები, საქართველოს კონსტიტუციისა და ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიდგომების გათვალისწინებით, ერთობლივად ქმნის რამდენიმე არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის აკრძალვის მყარ კონსტიტუციურ საფუძველს.
ამასთან, საერთაშორისო პრაქტიკის მიხედვით პოლიტიკური პარტიის აკრძალვისთვის, მის არაკონსტიტუციურ იდეებთან და ქცევასთან ერთად, მნიშვნელოვანია, რომ კონკრეტულ პარტიას, ჰქონდეს იმის შესაძლებლობა, რომ რეალური საფრთხე შეუქმნას კონსტიტუციურ წყობილებას. ამ მხრივ განმსაზღვრელია პარტიის ზომა, სტრუქტურული ორგანიზება, პოლიტიკური გავლენა. ამიტომ, იმ პარტიების განსაზღვრისას, რომელთა აკრძალვასაც კონსტიტუციური სარჩელით ვითხოვთ, ვისარგებლეთ ორი მთავარი კრიტერიუმით:
1. რამდენად მყარია კონკრეტული პარტიის არაკონსტიტუციურობის სამართლებრივი დასაბუთება,
2. რამდენად უქმნის კონკრეტული არაკონსტიტუციური პარტია მისი ზომით, ორგანიზაციული სტრუქტურით თუ პოლიტიკური გავლენით რეალურ საფრთხეს კონსტიტუციურ წყობილებას.
შესაბამისად, ჩვენი ერთობლივი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილია შემდეგი სამი პოლიტიკური პარტიის არაკონსტიტუციურად ცნობა და აკრძალვა, რომლებმაც საერთო მისწრაფებებით მოქმედი კოალიციური ერთობა და ერთიანი ორგანიზმი შექმნეს და დღესაც ასე მოქმედებენ. ეს პარტიებია (პარტიების რეესტრში მითითებული მათი იურიდიული დასახელებებით):
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ერთიანობა − ნაციონალური მოძრაობა“,
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „კოალიცია ცვლილებისთვის, გვარამია, მელია, გირჩი, დროა“,
− მოქალაქეთა პოლიტიკური გაერთიანება „ძლიერი საქართველო − ლელო, ხალხისთვის, თავისუფლებისთვის“.
ამასთანავე, გასათვალისწინებელია, რომ ზემოხსენებულ პოლიტიკურ პარტიებთან მჭიდროდ დაკავშირებულია სხვა პოლიტიკური პარტიებიც, როგორებიცაა „ელენე ხოშტარია – დროა“ და „გირჩი – მეტი თავისუფლება“, რომლებიც სინამდვილეში „კოალიცია ცვლილებისთვის, გვარამია, მელია, გირჩი, დროას“ შემადგენლობაში არიან, თუმცა, ფორმალურად, დამოუკიდებელ პარტიებადაც არიან რეგისტრირებული, აგრეთვე „კი ევროპას – სტრატეგია აღმაშენებელი“, „ევროპული საქართველო – მოძრაობა თავისუფლებისთვის“, „ფედერალისტური პარტია“, „საქართველოს რესპუბლიკური პარტია“ და სხვა ფიქტიური, ერთკაციანი და მცირე პარტიები. თუმცა, ვინაიდან მათ ამჟამად, მათი სიდიდით, ორგანიზაციული სტრუქტურით არსებითი გავლენა, მათ შორის, საარჩევნო ბარიერის გადალახვის რეალური პერსპექტივა არ გააჩნიათ, ამ ეტაპზე მათი აკრძალვის აუცილებლობა არ იკვეთება. მათი არაკონსტიტუციურობის საკითხი დღის წესრიგში შეიძლება დადგეს მოგვიანებით, იმ შემთხვევაში, თუ ისინი პოლიტიკურ პროცესზე არსებით გავლენას შეიძენენ.
ზემოაღნიშნული პარტიების არაკონსტიტუციური მიზნების ერთიანობას ადასტურებს შემდეგი გარემოებები:
– აღნიშნული პოლიტიკური პარტიების ხელმძღვანელი პირები „ნაციონალური მოძრაობის“ ან მისი მონაწილეობით შექმნილი საარჩევნო ბლოკის წარდგენით არჩეულ იქნენ სხვადასხვა მოწვევის საქართველოს პარლამენტის წევრებად, ეკავათ სხვადასხვა პარტიული თუ პოლიტიკური თანამდებობა.
– აღნიშნული პოლიტიკური პარტიები წლების განმავლობაში თვისებრივად ერთნაირი პოზიციით წარმოჩინდებოდნენ, ქმნიდნენ საერთო მისწრაფებით მოქმედ კოალიციურ ერთობას და ერთიან ორგანიზმს და დღესაც ასე მოქმედებენ.
ამავე დროს, ჩვენი კონსტიტუციური სარჩელით მოთხოვნილი არ იქნება არაკონსტიტუციური პოლიტიკური პარტიის წარდგენით არჩეული წარმომადგენლობითი ორგანოს წევრების უფლებამოსილების შეწყვეტა, რაც დღევანდელი მდგომარეობით, რელევანტური იქნებოდა მხოლოდ პარტია „ლელოს“ სახელით საკრებულოებში გასულ 59 წევრთან დაკავშირებით. ამით, უპირველეს ყოვლისა, გვსურს, პატივი ვცეთ მათ ამომრჩევლებს და განსხვავებით თავად პარტია „ლელოსგან“, რომელმაც მისი ამომრჩევლისგან მინიჭებულ საპარლამენტო მანდატების მიღებაზე უარი თქვა, საკრებულოებში შევინარჩუნოთ ამომრჩევლის მიერ გაცემული მანდატები.
ასევე, ჩვენი სარჩელი არ შეიცავს არაკონსტიტუციურ პოლიტიკურ პარტიასთან დაკავშირებული პირებისთვის პოლიტიკური საქმიანობის შეზღუდვის მოთხოვნას. როგორც იცით, დღეს კანონმდებლობით განსაზღვრულია მემკვიდრე პარტიის ინსტიტუტი, რომელიც იძლევა უფრო ფართო შესაძლებლობას აკრძალული პარტიებთან დაკავშირებული პირების სამომავლო არაკონსტიტუციური პოლიტიკური საქმიანობის აღსაკვეთად.

უკრაინის შეიარაღებული ძალების გენშტაბი რუსეთის საბრძოლო დანაკარგების შესახებ განახლებულ მონაცემებს აქვეყნებს.

ომის დაწყებიდან დღემდე რუსეთმა უკრაინაში დაახლოებით  1 137 850 (+1 060) ჯარისკაცი დაკარგა (დაჭრილი/ლიკვიდირებული).

ოკუპანტების სავარაუდო ჯამური საბრძოლო დანაკარგი უკრაინაში 25.02.22-დან 28.10.25-მდე: ტანკები – 11 299 (+6), ჯავშანტექნიკა – 23 508 (+28), საარტილერიო სისტემები – 34 044 (+8), მრავალჯერადი სარაკეტო სისტემა – 1 529 (+2).

საჰაერო თავდაცვის სისტემები – 1 230 (+0), თვითმფრინავები – 428 (+0), ვერტმფრენები – 346 (+0), ოპერატიულ-ტაქტიკური დონის დრონები – 75 054 (+108), ფრთოსანი რაკეტები – 3 880 (+0).

მსუბუქი ჩქაროსნული ნავი/გემი – 28 (+0). წყალქვეშა ნავები – 1 (+0). საავტომობილო ტექნიკა და საწვავის ავზი – 65 786 (+131), სპეციალური ტექნიკა – 3 984 (+3).

პარლამენტის თავმჯდომარის შალვა პაპუაშვილის განცხადებით, ევრონესტის საპარლამენტო ასამბლეის მე-12 პლენარულ სესიაზე „ენჯეოშნიკების“ კვოტით „ნაციონალური მოძრაობის“ წარმომადგენლები ჰყავთ მიწვეული. როგორც შალვა პაპუაშვილმა ჟურნალისტებს განუცხადა, მათი მიწვევა არის სირცხვილი.
„ის ფაქტი, რომ ევრონესტის ამ სხდომაზე აღმოსავლეთ პარტნიორობის მხოლოდ 2 ქვეყანა იქნება წარმოდგენილი, თავად მასპინძელი სომხეთი და მის გარდა, უკრაინა, ესეც თავისთავად აჩვენებს, რომ ევროპარლამენტის მხრიდან რაღაც სწორად არ ხდება, მათ შორის ის ფაქტი, რომ ტარდება სამხრეთ კავკასიის რეგიონში და სამხრეთ კავკასიის ორი ქვეყანა, აზერბაიჯანი და საქართველო ამ სხდომაში არ მონაწილეობს. თავად ეს ფაქტი აჩვენებს, რომ ქცევა არასწორია. რაც შეეხება ევრონესტის სხდომაზე მიწვეულ პოლიტიკოსებს, სინამდვილეში, აქ „ენჯოეშნიკების“ საფარქვეშ მიწვეული ჰყავთ „ნაციონალური მოძრაობის“, „ლელოს“, „ევროპული საქართველოს“ , „დროას“ პარტიის წევრები. რამდენადაც ჩვენთვის ცნობილია, მიწვეული პირებიდან უმრავლესობა, თითქმის ყველა პოლიტიკოსები, პარტიის წევრები არიან, ქალბატონი ბოკუჩავა და ასე შემდეგ.
სინამდვილეში, ამით ევრონესტის ევროპარლამენტის მხარე გვაჩვენებს და მიუთითებს ქართველებს, თუ ვის თვლიან ისინი საქართველოს წარმომადგენლებად. საქართველოს წარმომადგენლებად „ნაცმოძრაობას“ თვლიან. ევრონესტის უკან კონკრეტული ადამიანები დგანან, ქალბატონი რასა იუკნევიჩიანე და მისი მტრული დამოკიდებულება ქართველი ხალხის მიმართ ცნობილია. გასაკვირი არ არის, რომ „ნაცმოძრაობასთან“ ჩახუტებული ქალბატონი რასა იუკნევიჩიანე „ენჯოშნიკების“ საფარქვეშ იწვევს „ნაცებს“ ევრონესტზე, რაც რა თქმა უნდა, სირცხვილია“,-განაცხადა შალვა პაპუაშვილმა.
პარლამენტის თავმჯდომარის განმარტებით, „საქართველოს ხელისუფლება ფარსში მონაწილეობას არ აპირებს“.
„მტრული რიტორიკა აქვს ზოგიერთ ევროპარლამენტარს ქართველი ხალხის მიმართ, რომლებიც არიან ევრონესტის ხელმძღვანელობაში. მტრული რიტორიკა აქვთ ქართველი ხალხის არჩევანის, ქართველი ხალხის ხელისუფლების მიმართ. რა თქმა უნდა, ჩვენ ამ მტრულ რიტორიკას ლეგიტიმაციას ვერ მივცემთ, მათ შორის, ვერ მივიღებთ იმ ფარსში მონაწილეობას, როდესაც „ენჯოეშნიკებად“ გაფორმებული ჰყავთ თინა ბოკუჩავა, გრიგოლ გეგელია და მსგავსი პოლიტიკოსები. ევრონესტი ახდენს საკუთარი თავის იზოლაციას აღმოსავლეთ პარტნიორობისგან. უნდათ, რომ რეგიონული პოლიტიკა მათ პოლიტიკურ გემოვნებაზე აეწყოს“,-განაცხადა შალვა პაპუაშვილმა.

რუსეთის პრეზიდენტის პრესსპიკერის, დიმიტრი პესკოვის განცხადებით, ბირთვული ძრავის მქონე ფრთოსანი რაკეტების „ბურევესტნიკის“ გამოცდაში არაფერია ისეთი, რამაც შეიძლება მოსკოვსა და ვაშინგტონს შორის ურთიერთობები დაძაბოს, – ინფორმაციას რუსული მედია ავრცელებს.
„აქ არაფერია ისეთი, რამაც შეიძლება ან უნდა დაძაბოს მოსკოვსა და ვაშინგტონს შორის ურთიერთობები“, – განუცხადა პესკოვმა ჟურნალისტებს, როდესაც უპასუხა შეკითხვას, შეიძლება თუ არა ახალი რაკეტის დაანონსებამ მოსკოვსა და ვაშინგტონს შორის ურთიერთობები დაძაბოს.
შეგახსენებთ, რუსეთის პრეზიდენტმა, ვლადიმერ პუტინმა გუშინ განაცხადა, რომ რუსეთმა წარმატებით გამოსცადა „ბურევესტნიკის“ რაკეტა, რომელსაც, მისი თქმით, მოქმედების შეუზღუდავი რადიუსი აქვს. აშშ-ის პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა ვლადიმერ პუტინის ამ განცხადებას შეუსაბამო უწოდა და აღნიშნა, რომ პუტინმა, რაკეტების გამოცდის ნაცვლად უკრაინასთან ომი უნდა დაასრულოს.

რუსეთის პრეზიდენტი, ვლადიმირ პუტინი ამბობს, რომ გასულ დღეებში ჩატარებული ბირთვული ძალების წვრთნების ფარგლებში წარმატებით გამოცადეს ბირთვული ძრავის მქონე “შეუზღუდავ მანძილზე მფრენი” ფრთოსანი რაკეტა ბურევესტნიკი.
“რაც სწავლებებს, რომლებიც ჩატარდა. მსურს გენერალური შტაბის მეთაურმა მომახსენოს კიდევ ერთ მოვლენაზე, რომელიც მოკლედ ვახსენე გახსნით სიტყვაში. საუბარია შეუზღუდავი მანძილის ბურევესტნიკზე, ბირთვული ენერგეტიკული ძრავით. ვიცი, მაქვს ანგარიში, წარმოების მხრივაც და მთლიანობაშიც, ჩემთვის ცნობილია თავდაცვის სამინისტროს შეფასებაც – ეს არის უნიკალური დანადგარი, რომელიც მსოფლიოში არავის გააჩნია.” – თქვა სამხედრო ფორმაში გამოწყობილმა პუტინმა გენშტაბის უფროს ვალერი გერასიმოვთან შეხვედრის დროს.
პუტინმა ამ შეხვედრაზე გასულ დღეებში ჩატარებულ წვრთნებზე ისაუბრა და თქვა, რომ გამოცადეს “შეიარაღების პერსპექტიული ნიმუშები”. მან აღნიშნა რომ სწავლებაში მონაწილეობდა სტრატეგიული ბირთვული ძალების სამივე კომპონენტი. პუტინის თქმით, წვრთნებმა “კიდევ ერთხელ დაადასტურა რუსეთის ბირთვული ფარის საიმედობა”.
გერასიმოვმა პუტინს მოახსენა, რომ ბურევესტნიკი 21 ოქტომბერს გამოცადეს. მისი თქმით, ეს გამოცდა იმით იყო გამორჩეული, რომ რაკეტა მრავალი საათის განმავლობაში დაფრინავდა. მისი თქმით, რაკეტამ იფრინა 15 საათი და 14 000 კილომეტრი დაფარა. გერასიმოვის თქმით, რაკეტას შეუძლია ამ მანძილზე მეტი რადიუსი დაფაროს. საუბარში პუტინმა და გერასიმოვმა აღნიშნეს, რომ რაკეტა ბირთვული ძრავით დაფრინავდა.
“რაკეტის ტექნიკური მახასიათებლები საშუალებას იძლევა მისი გარანტირებული სიზუსტით გამოყენებას ნებისმიერ მანძილზე მყოფ მაღალი დაცვის მქონე ობიექტების წინააღმდეგ.” – უთხრა გერასიმოვმა პუტინს.
პუტინმა დაამატა, რომ უნდა დადგინდეს ბურევესტნიკის გამოყენების შესაძლო მეთოდები და რაკეტით არმიის შესაიარაღებლად უნდა მომზადდეს ინფრასტრუქტურა.
“ვალერი ვასილევიჩ, უნდა განვსაზღვროთ, შეიარაღების რომელ კლასს ეკუთვნის ეს ახალი სისტემა. უნდა განვსაზღვროთ გამოყენების შესაძლო მეთოდები და დავიწყოთ ინფრასტრუქტურის მზადება ჩვენს შეიარაღებულ ძალებში ამ იარაღის განსათავსებლად.” – თქვა პუტინმა.
პუტინმა ბურევესტინიკზე მუშაობის შესახებ ინფორმაცია პირველად 2018 წელს გაავრცელა. ამერიკული ანალიტიკური ცენტრი Nuclear Threat Initiative-ი წერდა, რომ 2017-2019 წლებში რუსეთმა ბურევესტნიკი, სულ მცირე, 13-ჯერ გამოცადა, თუმცა “ნახევრად წარმატებულად” მხოლოდ ორი გამოცდა დასრულდა. 2019 წელს არხანგელსკის ოლქში, სევეროდვინსკის მახლობლად მდებარე პოლიგონზე მოხდა აფეთქება, რომელსაც როსატომისა და თავდაცვის სამინისტროს 7 თანამშრომელი ემსხვერპლა. შემდეგში რუსეთის ხელისუფლებამ ირიბად აღიარა, რომ აფეთქება რადიაციულ მატერიალებზე მუშაობასთან იყო დაკავშირებული.
2023 წელს პუტინმა განაცხადა, რომ ჩაატარეს ბურევესტნიკის “ბოლო წარმატებული გამოცდა”. 2025 წლის აგვისტოში გავრცელდა ცნობები, რომ რუსეთი ამ რაკეტის კიდევ ერთი გამოცდისთვის ემზადებოდა.
21 ოქტომბერს რუსეთში ვლადიმირ პუტინის მეთაურობით სტრატეგიული ბირთვული ძალების წვრთნები ჩატარდა, მაშინ, როცა აშშ-ს პრეზიდენტ დონალდ ტრამპთან უნგრეთში შეხვედრის დაგეგმილი სამიტი გაურკვეველი ვადით გადაიდო. წვრთნების დროს გამოიყენეს ბირთვული ტრიადის ყველა კომპონენტი. რუსეთის გენშტაბის მეთაურმა, ვალერი გერასიმოვმა პუტინს მოახსენა, რომ წვრთნების მიზანი იყო “ბირთვული იარაღის გამოყენების ავტორიზაციის პროცესის” სიმულაცია.
პარალელურად, გასულ დღეებში იმუქრებოდა, რომ თუ უკრაინა, ტომაჰავკის ტიპის ფრთოსანი რაკეტების მიღების შემთხვევაში, მათ რუსეთის ტერიტორიაზე გამოიყენებს, პასუხი “ძალიან ძლიერი” იქნება.

უკრაინის პრეზიდენტის, ვოლოდიმირ ზელენსკის განცხადებით, მისი ქვეყანა კიდევ უფრო მეტ Mirage-ის ტიპის მოიერიშე თვითმფრინავებს და საჰაერო თავდაცვის რაკეტებს მიიღებს.
„მინდა, განსაკუთრებული მადლიერება გამოვხატო გაერთიანებული სამეფოსა და საფრანგეთის მიმართ: საფრანგეთმა მიიღო გადაწყვეტილება, უკრაინას მიაწოდოს დამატებითი Mirage-ის გამანადგურებლები და საჰაერო თავდაცვის რაკეტები, ხოლო გაერთიანებული სამეფო გააგრძელებს დახმარებას საჰაერო თავდაცვაში რაკეტების მიწოდებით და უპილოტო საფრენი აპარატების მოსაგერიებელი დრონების წარმოებით – მადლობა ამისთვის“, – წერს ზელენსკი სოციალურ პლატფორმა X-ზე.
ამასთან, მისი ინფორმაციით, ასევე, ფინეთმა და ესპანეთმა მიიღეს ახალი გადაწყვეტილებები ამერიკული იარაღის, მათ შორის Patriot-ებისთვის რაკეტების შესყიდვის მექანიზმში – PURL ინიციატივაში – მონაწილეობის შესახებ.
„ამაზე სრული ფოკუსირებით ვმუშაობთ და ევროპელ პარტნიორებთან ჩვენი თავდაცვის შეთანხმებები აშკარად მუშაობს. ვამზადებთ ახალ პროექტებს – იქნება მეტი ერთობლივი იარაღის წარმოება“, – აცხადებს ზელენსკი.
მისი თქმით, იმისათვის, რომ მსოფლიომ რუსეთს ძალის პოზიციიდან მიმართოს, უკრაინა თავად უნდა იდგეს მყარად.
„მნიშვნელოვანია, ყოველთვის შევადაროთ ის, რისი გაკეთება და როდის ჰქონდათ რუსებს ნაბრძანები, იმას, რაც მათ რეალურად შეძლეს. უკრაინის წინააღმდეგობა ნამდვილად გმირულია“, – აცხადებს ზელენსკი.

უკრაინის პრეზიდენტი ვოლოდიმირ ზელენსკი აცხადებს, რომ კიევში დასრულდა მრავალსაათიანი სამაშველო საქმიანობა:
„დასრულდა სამაშველო სამუშაოები კიევში, საცხოვრებელ შენობაზე რუსეთის „შაჰედის“ დარტყმის ადგილას. მაშველები ღამის შემდეგ მუშაობდნენ და დიდი დრო დასჭირდა სახანძრო ძალისხმევას.
მხოლოდ დღეს, მარტო კიევში, სამი ადამიანია მოკლული რუსეთის თავდასხმის შედეგად, 31 დაშავდა, მათ შორის 7 ბავშვია”.
უკრაინის პრეზიდენტის თანახმად, ბოლო ერთი კვირის განმავლობაში რუსებმა უკრაინის წინააღმდეგ გამოიყენეს “თითქმის 1200 მოიერიშე დრონი და სხვადასხვა ტიპის 50 რაკეტა – უმრავლესობა, ბალისტიკური. ასეთი საფრთხისგან დაცვა მხოლოდ კოლექტიური ძალისხმევით არის შესაძლებელი – მსოფლიოში არც ერთი სახელმწიფო უნდა დარჩეს მარტო ამის წინაშე”.
ზელენსკი ჩამოთვლის ბოლოდროინდელ კომუნიკაციას ევროპელ ლიდერებთან:
“ვესაუბრე გერმანიის კანცლერს და გვაქვს კომუნიკაცია სხვა ევროპელ პარტნიორებთან „პატრიოტებთან“ დაკავშირებით. განსაკუთრებულ მადლიერებას გამოვხატავ გაერთიანებული სამეფოსა და საფრანგეთის მიმართ: მიღებულია გადაწყვეტილება საფრანგეთის მიერ უკრაინისთვის დამატებითი „მირაჟის“ მოიერიშე თვითმფრინავებისა და საჰაერო თავდაცვის რაკეტების მიწოდებაზე. გაერთიანებული სამეფო გააგრძელებს ჩვენს დახმარებას საჰაერო თავდაცვის კუთხით: რაკეტების მოწოდებითა და გადამტაცი დრონების წარმოებით. ახალი გადაწყვეტილებები მიიღეს ფინეთმა და ესპანეთმა PURL-ის ინიციტივის ფარგლებში წვლილის შეტანით – ეს არის ამერიკული იარაღის შეძენის მექანიზმი, მათ შორის „პატრიოტებისთვის“ საჭირო რაკეტების”.
ზელენსკის ინფორმაციით, მზადდება ახალი პროექტები:
“იქნება მეტი იარაღის ერთობლივი წარმოება. იმისთვის, რომ მსოფლიო რუსეთს ძლიერის პოზიციიდან ელაპარაკოს, ჩვენ უკრაინაში უნდა ვიდგეთ ძლიერად. უმნიშვნელოვანესია იმის შედარება – რას და რამდენ ხანში გეგმავდნენ რუსები, იმასთან – რა მოახერხეს სინამდვილეში”.
უკრაინის პრეზიდენტი ლაპარაკობს ფრონტზე არსებულ ვითარებაზეც. მათ შორის, პოკროვსკზე ამბობს:
“ქალაქში არიან მტრის სადაზვერვო და დივერსიული ჯგუფები. ლოჯისტიკა კვლავაც რთულია. თუმცა, ჩვენ უნდა გავაგრძელოთ ოკუპანტის განადგურება; უნდა გავაგრძელოთ მაქსიმალური დანაკარგების მიყენება რუსებისთვის”.
25 ოქტომბერს ღამით რუსეთმა დრონებით მიიტანა იერიში კიევზე.
კიევის მერის, ვიტალი კლიჩკოს თქმით, კიევის დესნიანსკის რაიონში, “შაჰედის” ნამსხვრევები მოხვდა ცხრასართულიან საცხოვრებელ შენობას, რის შედეგადაც გაჩენილმა ხანძარმა მოიცვა რამდენიმე სართული. დრონების იერიშის შედეგად ასევე დაზიანდა კიდვ ერთი ცხრასართულიანი შენობის ფასადი და ზედა სართულების გადახურვა.
ფორუმი

კრემლმა გამოაქვეყნა ვიდეო, რომელშიც რუსეთის გენერალური შტაბის უფროსი ვალერი გერასიმოვი პუტინს ბირთვული ძრავით აღჭურვილი კონტინენტთაშორისი ფრთოსანი რაკეტის, „ბურევესტნიკის“ წარმატებული გამოცდის შესახებ მოახსენებს.
„ბურევესტნიკის“ გამოცდის კომენტირებისას, სამხედრო ფორმაში გამოწყობილმა პუტინმა განაცხადა: „ეს არის უნიკალური პროდუქტი, რომელიც მსოფლიოში არავის აქვს“.
კრემლის განმარტებით, „ბურივესტნიკის“ შესახებ საუბარი შედგა პუტინის გერასიმოვთან და უკრაინაში მებრძოლი დაჯგუფებების მეთაურებთან შეხვედრისას, რომელიც რუსეთის შეიარაღებული ძალების გაერთიანებული დაჯგუფების ერთ-ერთი დამხმარე სამეთაურო პუნქტში გაიმართა.
გერასიმოვმა განაცხადა, რომ გამოცდა 21 ოქტომბერს ჩატარდა. მისი თქმით, „ბურევესტნიკმა“ „დაახლოებით 15 საათის განმავლობაში“ იფრინა და ჯამში 14 000 კილომეტრი დაფარა.
„და ეს არ არის ზღვარი“, – დასძინა რუსეთის გენერალური შტაბის უფროსმა. ვლადიმირ პუტინმა კი პასუხად განაცხადა, რომ აუცილებელია „განისაზღვროს, თუ რა არის ეს, რა კლასს მიეკუთვნება ეს ახალი სისტემა და, რომ უნდა დაიწყოს ინფრასტრუქტურის მომზადება ამ იარაღის რუსეთის შეიარაღებულ ძალებში განლაგებისთვის“.
„ბურევესტნიკი“ რუსული კონტინენტთაშორისი ფრთოსანი რაკეტაა. გამოცემა Mediazona-ს ცნობით, ამერიკელი სპეციალისტები მას, ძრავის მუშაობის დროს რადიოაქტიური დაბინძურების რისკის გამო, „მფრინავ ჩერნობილს“ უწოდებენ.
პუტინმა „ბურევესტნიკის“ შექმნის შესახებ პირველად ილაპარაკა 2018 წელს, ფედერალური კრებისადმი მიმართვისას. სავარაუდოდ, მაშინვე დაიწყო მისი გამოცდა. Reuters-ის ცნობით, 13 ცნობილი გაშვებიდან მხოლოდ ორი იყო ნაწილობრივ წარმატებული.
2019 წელს წარუმატებლად დასრულდა რაკეტის ბირთვული ძრავის გამოცდა არხანგელსკის რეგიონში მდებარე ნიონოკის საცდელ პოლიგონზე.
2023 წლის ოქტომბერში პუტინმა „ბურევესტნიკის“ არქტიკაში წარმატებული გამოცდის შესახებ განაცხადა.
2025 წლის აგვისტოში Reuters-მა და Barents Observer გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ რუსეთი „ბურევესტნიკის“ გამოცდისთვის ალასკაში პუტინ-ტრამპის შეხვედრის წინ ემზადებოდა.
არ არსებობს დამოუკიდებელი წყაროების დადასტურება იმისა, რომ „ბურევესტნიკის“ გამოცდები ოდესმე სრულიად წარმატებული იყო.
ფორუმი

აშშ-ის პრეზიდენტი, დონალდ ტრამპი აცხადებს, რომ რუსეთის პრეზიდენტს, ვლადიმირ პუტინს მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეხვდება, თუ ეცოდინება, რომ ეს შეხვედრა მოიტანს უკრაინაში მშვიდობის შესახებ შეთანხმებას. “არ ვაპირებ დრო ტყუილუბრალოდ ვფლანგო” – თქვა ტრამპმა.
ტრამპი ამ განცხადებით ჟურნალისტებთან გამოვიდა, საპრეზიდენტო თვითმფრინავის, Air Force One-ის ბორტზე, როცა სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიაში ტურნეს წინ. ამასთან, ტრამპმა კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ უკრაინაში ომის და რუსეთზე ზეწოლის განხორციელების შესაძლებლობის საკითხებს წამოჭრის დაგეგმილ შეხვედრაზე ჩინეთის ლიდერთან, სი ძინპინთან. ტრამპი ამბობს, რომ აპირებს ჩინეთის ლიდერს დაელაპარაკოს რუსეთის ნავთობის შესყიდვის შეზღუდვაზე.
ტრამპი კითხვებს პასუხობდა კატარის ამირასთან, თამიმ ბინ ჰამად ალ-თანისთან და პრემიერ-მინისტრთან შეხვედრის შემდეგ – რომელიც თვითმფრინავის ბორტზე გაიმართა, როცა ხომალდი საწვავის შესავსებად კატარში იყო გაჩერებული. განხილულ თემებს შორის იყო ღაზის სექტორის მომავალიც. კატარი ერთ-ერთი შუამავალი ქვეყანა იყო ღაზაში ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმების მიღწევის პროცესში.
ტრამპის თქმით, შეხვედრაზე განიხილეს საერთაშორისო ძალების საკითხი ღაზაში წესრიგის მხარდასაჭერად. აშშ-ის პრეზიდენტი ამბობს, რომ კატარმა მზადყოფნა გამოთქვა ამგვარ მისიაში მონაწილეობა მიიღოს საჭიროების შემთხვევაში.
ტრამპმა მიმდინარე კვირაში გამოაცხადა, რომ გაუქმდა პუტინთან ბუდაპეშტში დაგეგმილი შეხვედრა, თუმცა თქვა, რომ შეხვედრა, შესაძლოა, მომავალში გაიმართოს. პუტინმა განაცხადა, რომ შეხვედრა უფრო გადაიდო, ვიდრე გაუქმდა. ამასთან, აშშ-მა სანქციები დაუწესა რუსეთის ორ უმსხვილეს ნავთობკომპანიას. ეს მოხდა მას მერე, რაც მოსკოვმა ფაქტობრივად უარყო ტრამპის ბოლო ინიციატივა, რომელსაც უკრაინა დაეთანხმა – რომ ცეცხლი ფრონტის მიმდინარე ხაზზე უნდა შეწყდეს.
პარალელურად, აშშ-ში ვიზიტით მყოფი პუტინის საგანგებო წარმომადგენელი, კირილ დმიტრიევი კვლავ ირწმუნება, რომ კონფლიქტის დიპლომატიური გადაწყვეტა უფრო მოახლოებულია.

აშშ-ის პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი იმედოვნებს, რომ ჩინეთის ლიდერ სი ძინ პინთან მოახლოებული შეხვედრის დროს უკრაინაში ომის დასრულების გზებზე ისაუბრებს.
ტრამპი ჟურნალისტებს ესაუბრა პრეზიდენტის თვითმფრინავში, რომელიც აზიისკენ მიემართებოდა. აშშ-ის პრეზიდენტი ხუთ დღეს გაატარებს რეგიონში. ის ეწვევა მალაიზიას, იაპონიას და სამხრეთ კორეას, აგრეთვე მონაწილეობას მიიღებს სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის ქვეყნების ასოციაციის შეხვედრაში, რომელიც კვირას კუალა-ლუმპურში დაიწყება.
ჟურნალისტებმა ტრამპს ჰკითხეს, ელის თუ არა ის ჩინეთის დახმარებას რუსეთ-უკრაინის ომის დარეგულირების საკითხში.
„გვინდა, რომ ჩინეთი დაგვეხმაროს რუსეთთან დაკავშირებით“, – უპასუხა აშშ-ის პრეზიდენტმა ჟურნალისტებს და დასძინა: „ჩვენ ძალიან მკაცრი სანქციები დავაწესეთ რუსეთის მიმართ. ვფიქრობ, ამ სანქციებს ექნება სერიოზული ძალა. მაგრამ მსურს, რომ ჩინეთიც დაგვეხმაროს“.
ჩინეთი აცხადებს, რომ უკრაინაში რუსეთის ომის საკითხში ნეიტრალიტეტს ინარჩუნებს, თუმცა ის არ უერთდება დასავლურ სანქციებს მოსკოვის წინააღმდეგ, აგრძელებს ორმაგი დანიშნულების საქონლის მიწოდებას და რუსული ნავთობის დიდი რაოდენობით შეძენას.
ცოტა ხნის წინ გამართულ ბრიუსელის სამიტზე, უკრაინის პრეზიდენტმა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ განაცხადა, რომ ჩინეთს არ აინტერესებს კიევის გამარჯვება და მოსკოვის დამარცხება.
ჟურნალისტებმა ტრამპს ასევე ჰკითხეს, ხომ არ შიშობს, რომ მის მიერ რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებული სანქციები გამოიწვევს ესკალაციას რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინის მხრიდან.
„არ ვფიქრობ ასე. ის ხომ ამბობდა, რომ მათ [სანქციებს] დიდი გავლენა არ ექნებათ. ასე ამბობს. მე არ ვფიქრობ, რომ ამ შემთხვევაში ის მართალია. ვნახოთ, რა იქნება. ვფიქრობ, მასაც სურს ამ ყველაფრის დასრულება“, – უპასუხა ტრამპმა ჟურნალისტებს.
კვირის ბოლოს ტრამპმა სანქციები დაუწესა რუსეთის ორ უდიდეს ნავთობკომპანიას – „როსნეფტსა“ და „ლუკოილს“. ამ გადაწყვეტილებაზე საუბრისას, პუტინმა განაცხადა, რომ ეს სერიოზული ნაბიჯია, რომელიც ზიანს აყენებს რუსეთ-ამერიკის ურთიერთობებს, თუმცა ის რუსეთის ეკონომიკაზე დიდ გავლენას არ მოახდენს.
ფორუმი

ტომაჰაუკები იქნება მთავარი თემა ვოლოდიმირ ზელენსკის და დონალდ ტრამპის ვაშინგტონში დაგეგმილი შეხვედრის დროს პარასკევს. კიევი ცდილობს შეიძინოს ეს შორი მოქმედების რაკეტები რუსეთის შეტევების გახშირების ფონზე, რაც განსაკუთრებით გამწვავდა ბოლო დღეებში.

ექვსი მეტრის სიგრძის ფრთოსანი რაკეტა, რომელიც თითქმის ტონა-ნახევარს იწონის… სწორედ ასეთ იარაღს – „ტომაჰაუკს“ ესწრაფვის ვოლოდიმირ ზელენსკი. ის დიდად განსხვავდება ამერიკელ ინდიელთა ცნობილი საბრძოლო ცულისგან, რომელსაც ეს სახელი თავდაპირველად ერქვა. უკრაინის არმიისთვის ამ ამერიკული რაკეტების შესაძლო მიწოდება იქნება მთავარი თემა ზელენსკისა და დონალდ ტრამპის შეხვედრაზე, რომელიც პარასკევს, 17 ოქტომბერს ვაშინგტონში გაიმართება.

2500 კილომეტრამდე სიშორე და მაღალი სიზუსტე

BGM-109 ტიპის „ტომაჰაუკს“ შეუძლია დაარტყას მიზანს 2500 კილომეტრამდე მანძილზე, რაც უკრაინას საშუალებას მისცემდა, რუსეთის სიღრმეში მდებარე ობიექტებზეც მიეტანა დარტყმა, მათ შორის, ურალის მთებამდე. ეს რაკეტა რთულად შესამჩნევია: იგი დაბალ სიმაღლეზე დაფრინავს და საათში დაახლოებით 880 კმ სიჩქარით მოძრაობს.

„ტომაჰაუკი“ აღჭურვილია კამერით, რომელიც რეალურ დროში გადასცემს მიყენებულ ზიანს. მას შეუძლია გარკვეული დროით ერთ ზონაში გაჩერება, მოძრავი სამიზნის აღმოჩენა და მისი დადევნება. ეს არის იარაღი, რომელსაც უზარმაზარი ზიანი შეუძლია მიაყენოს დიდ მანძილზე, თუმცა მისი ფასი ასევე მაღალია – უახლესი მოდელები ორ მილიონ ევრომდე ღირს.

ბრძოლის ისტორია

„ტომაჰაუკები“ პირველად 1991 წელს, სპარსეთის ყურის ომის დროს გამოიყენეს. მას შემდეგ 2300-ზე მეტი ასეთი რაკეტა გაუშვეს სხვადასხვა საბრძოლო ოპერაციაში. 2014 წელს ისინი დიდი მხარდაჭერა გახდა ამერიკული არმიისთვის ერაყსა და სირიაში „ისლამური სახელმწიფოს“ წინააღმდეგ ჩატარებულ ოპერაციებში.

მნიშვნელოვანი დახმარება

„ტომაჰაუკების“ მიღება უკრაინისთვის მნიშვნელოვან სტრატეგიულ უპირატესობას ნიშნავს – ეს რაკეტები საშუალებას მისცემდა მას, არა მხოლოდ მოიგერიოს, არამედ თავადაც განახორციელოს შეტევები. ბოლო თვეებში კიევმა ყურადღება გადაიტანა რუსეთის ნავთობის ინფრასტრუქტურაზე დრონებით დარტყმებზე და სწორედ ასეთი ოპერაციებისთვის „ტომაჰაუკები“ სრულიად შესაფერისია.

ომის კვლევის ინსტიტუტის თანახმად, ამ იარაღით უკრაინას საშუალება ექნებოდა, სამიზნეში ამოეღო 1945 რუსული სამხედრო ობიექტი, მათ შორის, 76 საჰაერო ბაზა და ერთ-ერთი უდიდესი დრონების ქარხანა რუსეთში. როგორც ერთ-ერთმა უკრაინიელმა მაღალჩინოსანმა აღნიშნა, კიევი აპირებს, შეიძინოს იმდენი „ტომაჰაუკი“, „რომ პუტინმა ეს იგრძნოს“. ერთი რაკეტის ფასი მილიონ ევროზე მეტია.

ISW continues to assess that the Kremlin is waging a reflexive control campaign to deter the United States from authorizing the sale of Tomahawk missiles to Ukraine by threatening a deterioration in US-Russian relations.

ISW assesses that the US provisioning of Tomahawk missiles… https://t.co/g9u0WzR4IB pic.twitter.com/TomWt9peX1

— Institute for the Study of War (@TheStudyofWar) October 16, 2025

ISW-ის ინფორმაციით, კრემლი აწარმოებს კამპანიას, რათა შეერთებულმა შტატებმა უარი თქვას უკრაინისთვის „ტომაჰაუკის“ ტიპის რაკეტების მიყიდვაზე და ამას აშშ-რუსეთის ურთიერთობების გაუარესების მუქარით ცდილობს.

ტრამპის ეჭვები და პუტინის გაფრთხილება

დონალდ ტრამპი იდეას კატეგორიულად არ ეწინააღმდეგება, თუმცა გარიგების დადების გარანტიასაც არ იძლევა. „თუ ეს ომი არ დასრულდება, შესაძლოა გავრისკო „ტომაჰაუკების“ გაგზავნა. ეს საოცარი იარაღია, ძალიან შემტევი. მაგრამ გულწრფელად რომ ვთქვა – რუსეთს ეს არ სჭირდება“, – განაცხადა მან.

თავის მხრივ, ვლადიმირ პუტინმა გააფრთხილა ტრამპი, რომ ამერიკასა და უკრაინას შორის ასეთი შეთანხმება იქნება „ახალი ესკალაცია“ და სერიოზულად დააზიანებს მოსკოვსა და ვაშინგტონს შორის ურთიერთობებს.

ნათარგმნია ხელოვნური ინტელექტის მიერ

სტატიის ორიგინალი: franceinfo.fr

p. s. „ტომაჰავკები“ ძალიან საშიში იარაღია. ისინი წარმოუდგენელი იარაღია. ეს შეიძლება ნიშნავდეს დიდ ესკალაციას და ბევრ ცუდ რამეს. ჩვენც გვჭირდება „ტომაჰავკები“. ჩვენ არ გვინდა იმის გადაცემა, რაც ჩვენი ქვეყნის დასაცავად გვჭირდება“, – განაცხადა დონალდ ტრამპმა ვოლოდიმირ ზელენსკისთან შეხვედრისას.

თავის მხრივ, ვოლოდიმირ ზელენსკიმ აშშ-ის პრეზიდენტს შესთავაზა, რომ „ტომაჰავკების“ სანაცვლოდ უკრაინა ამერიკას საკუთარი წარმოების ათასობით უპილოტო საფრენ აპარატს მიაწვდის. მისი თქმით, ასეთი თანამშრომლობა ორივე მხარისთვის მომგებიანი იქნება.

ტრამპს შეთავაზებაზე დადებითი პასუხი არ გაუცია, თუმცა თქვა, რომ „ისინი [უკრაინა] ძალიან კარგ დრონებს აწარმოებენ“.

მოგვიანებით უკრაინის პრეზიდენტმა „ენბისი ნიუსს“  ინტერვიუ მისცა და „ტომაჰავკების“ საკითხზე ისაუბრა.

„კარგია, რომ „ტომაჰავკებთან“ დაკავშირებით პრეზიდენტმა ტრამპმა არ თქვა „არა“, მაგრამ არც „დიახ“ უთქვამს…“ – აღნიშნა ზელენსკიმ და იმედი გამოთქვა, რომ ამ საკითხზე დიალოგი გაგრძელდება.

„… ვფიქრობ, პუტინს ეშინია, რომ შეერთებული შტატები „ტომაჰავკებს“ მოგვაწვდის და ვფიქრობ, მას ნამდვილად ეშინია, რომ მათ გამოვიყენებთ“, – განაცხადა ვოლოდიმირ ზელენსკიმ.

მისივე თქმით, „ტომაჰავკის“ რაკეტებით შეიარაღებული უკრაინული ჯარი ვლადიმირ პუტინისთვის რეალურ საფრთხეს წარმოადგენს.

მოამზადა ნანა ძნელაძემ